Pamięć o legionach

Znalazłem w sieci takie oto zdjęcia, zrobione podczas imienin Józefa Piłsudskiego w Grudzynach.





Grudzyny nad Nidą, imieniny Komendanta
W pierwszym rzędzie od lewej: Sawa-Sawicki, Jur Gorzechowski, Sosnkowski, Piłsudski, Skotnicki, Trojanowski, Tessaro-Zosik, Berbecki.
W drugim rzędzie: Fuksiewicz, NN, Scewola-Wieczorkiewicz, Dąbkowski, Daszyński, Rouppert.
W trzecim rzędzie: Litwinowicz, dr Piestrzyński, Satyr-Fleszer, dr Zaorski, Belina-Prażmowski, NN, Sulistrowski, Słonecki, Brzoza.
Stoją na schodach od dołu: NN, Stachiewicz, NN, Kaden-Bandrowski, Kasprzycki, ojciec Kosma, Wyrwa, Burchard-Bukacki, Orlicz-Dreszer, NN, NN, NN.

Przy okazji przytoczę anegdotę, którą wyszperałem na portalu społecznościowym.
"W czasie walk Legionów na Ponidziu w tymże dworze stacjonował Piłsudski. I właśnie tutaj dostał ataku szału z powodu wybryku jednego ze szwadronów. Mianowicie ułani udali się do Jędrzejowa a tam... zaszarżowali na austriacką orkiestrę przeganiając ją płazami szabel! Podejrzenia Piłsudskiego za wykona"nie tej samowolnej szarży padły na nikogo innego jak Wieniawę! Bolek wraz z Grzmotem-Skotnickim i o ile się nie mylę, z Orlicz-Dreszerem, stanęli do apelu karnego przed Dziadkiem. Ten im nawciskał, naklął na nich, a na końcu okazało się że... to nie oni! Ta radosna trójka pełniła paskudną służbę w okopach nad Nidą i nic z tym wspólnego nie mieli. Ale co wysłuchali, to wysłuchali"

Ciekawe czy ma ona coś wspólnego z prawdą?
Pozdrawiam

źródła zdjęć:
link 1
link 2

Sasza, przedstawiłeś zdjęcia z pierwszych takich imienin Komendanta na froncie 19 marca 1915 r., ale nie ostatnich
Weszły one już do tradycji, celebrowanej co roku na kształt święta państwowego.
Po zakończonej wojnie towarzystwo spotkało się jeszcze raz w Grudzynach na poprawinach.

A jak wyglądał pokój gościnny dworku w Grudzynach?
Sięgnijmy do wspomnień Seweryna Romina, podchorążego Legionów Polskich "Z notatek legionisty. Z rysunkami L.Gottlieba" Kraków, styczeń 1916. - pozycja zdigitalizowana przez Śląską Bibliotekę Cyfrową.

Otóż Romin dojechał pociągiem do Jędrzejowa dopiero po imieninach, 1 maja 1915 r. w marnym humorze:

"Głodny, niewyspany siedziałem na stacji. Ładowano wozy. Rzucone na skos plantu, drgały ogromne skrzydła samolotu pruskiego.[tegoż dnia Grudzyny] Meldowałem się w Komendzie Brygady. Brygadier wraz ze sztabem siedział przy kolacji. Długi bardzo stół. Trzy świece powsadzane w butelki rzucały ponure blaski. Na samym końcu siedział Piłsudski i opowiadał.."
Humor mu się poprawił i dnia następnego, 2 maja notuje z Mierzwina :
"Korzystając z chwilowej swobody, poszedłem zwiedzić naszą pozycję. Zajmujemy odcinek nad brzegiem bagnistym Nidy. Ze strony przeciwnej wznosi się Pińczów i widać jak na dłoni okopy rosyjskie.[...]Pomyślałem, że po tylu latach niewoli grają armaty na polską komendę i że jest to już Polska."

Romin opisuje swój szlak bojowy i uczucia zawziętości budzące się w duszach strzeleckich widzących "bezprzykładny wandalizm wroga".Proszę spojrzeć:
5 VIII Wczoraj Moskale opuścili swoje stanowiska [Majdan Kraśnieński]. Aby uniemożliwić im potworne wprost wyniszczenie kraju, idziemy za nimi nie zostawiając ani chwili wytchnienia."
"O g.11-tej przybyliśmy na kwatery. Spalone...wszystko spalone. Ogarnia chwilami uczucie rozpaczy, że cała Polska po wojnie będzie przedstawiała jeden wielki cmentarz, pustynię, na której trzeba będzie wszystko odnowa budować." str.60
Jak widać wdrażano starą, zdaje się mongolską praktykę wojenną. Spalić wrogowi zaplecze, zrabować co się da, a ludność zagarnąć z cofającą się własną armią.

Sasza, a co do anegdoty, rodzi się pytanie, czy oprócz reprymendy "winni" stanęli do raportu? Chodzi mi o to, czy jest jakiś ślad na piśmie o zajściu? To zazwyczaj gdzieś zostaje, choć ludzie odchodzą.Np. w Centralnym Archiwum Wojskowym spoczywają papiery z tego okresu zgromadzone w Dziale I w tzw. grupie zespołów:

- "Legiony Polskie i Polski Korpus Posiłkowy, sygn.I.120.1-76, obejmują lata 1914-1918, a tam m.in.
- Komisariat Wojsk Polskich w Jędrzejowie sygn.I.120.75

Archiwum w Kielcach też trzyma prześlicznej urody szpargały
w konkordancji poz. 728, nazwa zespołu: C.i K.Komenda Powiatowa w Jędrzejowie 1915-1918,sygn. 21/436/0, a w środku inwentarze.
I tak sygn. 21/436/0/106 zawiera akta z 1915r., o karach porządkowo-policyjnych również... o tyfusie też regularnie, a nawet pod sygn. 21/436/0/91 znalazłam obwieszczenie dot.dostawy masła z 1918r.
Kto chętny, może się kopnąć po szczegóły do Kielc.
Nic tylko szperać z wykrywaczem

Tak bardzo ważna jest pamięć o legionach. Pozdrawiam. Takich artykułów powinno być więcej i to w różnych źródłach. Wszystkim życzę- wszystkiego najlepszego....

Wspominałam wcześniej o Statucie Koła Ligi Kobiet w Jędrzejowie z 1916 r. mającemu nieść pomoc Legionom
w walce z Rosją, który spokojnie leży w Państwowym Archiwum w Kielcach pod sygn.21/436/0/143.
Wiadomo nam skądinąd, że Panie ugotowały i wysłały podwodami do Kielc gary kompotu dla spragnionych legionistów.
A co więcej robiono?
Promyk światła na działalność naszych pań rzuca mimochodem Władysława Wejchert-Szymanowska w rozdziale "Więzienie austriackie",str.25, książki "Służba Polsce" t.II, W-wa 1929 r.
Wskazuje na pożytki z istnienia ideowego zaplecza w terenie, dzięki któremu stało się możliwe zorganizowanie i przeprowadzenie na większą skalę kursu:
"Nie było tu [w Opocznie] Ligi Kobiet, któraby, jak Jędrzejowska, darmo utrzymywała przez 3 tygodnie kilkudziesięciu ludzi, byle się tylko o Polsce i o szkole polskiej mogli uczyć".

Faktycznie, prelegenci wyszli następnie w teren. Przyjmowani chętnie,a słowa ich, padając na podatny grunt, niekiedy wywoływały w słuchaczach potężne wrażenie.

Jedna z takich prelegentek, Helena Witowska, ucząca w wielu miejscowościach historii Polski, nauki obywatelskiej i nauki o Polsce współczesnej wspomina co następuje:

"Nie zapomnę nigdy gospodarza z pod Jędrzejowa, którego wykłady literatury polskiej i czytanie dzieł Mickiewicza wytrąciło całkowicie z równowagi. Człowiek rozsądny, pracowity rolnik, ojciec licznej rodziny, oddany dotąd wyłącznie zabiegom gospodarczym i życiu domowemu, uczuł się nagle, pod wpływem słów wieszcza, porwany w nowy dlań zupełnie krąg myśli i uczuć.
Zobojętniał dla wszystkiego, co dotąd stanowiło treść jego bytu, potężna fala wydarzeń pchała go na pole czynu, w szeregi ochotniczych zastępów. W słowach jego drgało, poprzez łzy, zbudzone nagle uczucie narodowe, walczące z dotychczasową biernością, przyzwyczajeniami, materjalizmem, obowiązkami wobec rodziny itp." (str.7, Służba Polsce, tom II)

Lidka podała, a Krzysiek przesłał ogółowi nie tylko b.ciekawą, ale i ważną publikację zawartą w wydawnictwie ciągłym:
Europa Orientalis 4(2013)Studia z dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich. ISSN 2081-8742

Urszula Oettingen (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach),I Brygada Legionów Polskich nad Nidą w 1915 roku.
Zwróćcie też uwagę, proszę, na obfitą bibliografię, którą autorka zamieszcza na każdej stronie.
Toż to istna kopalnia wiadomości, które dają pewne wyobrażenie całości.
Są tam zapewne odpowiedzi na wiele nurtujących nas pytań.
Przykładowo o życiu codziennym podczas działań wojennych na terenach przyfrontowych.
Lektura w sam raz na długie zimowe wieczory, prawdziwe antidotum na wyjaławiającą mózg propagandę.

Mam nadzieję ,ze niebawem opublikujemy na naszym portalu wspomnienia proboszcza jednej z parafii naszego powiatu który opisuje walki nad Nida

U mnie pobrało plik PDF z tej strony, tylko trochę duży ma rozmiar bo 25 MB.

Witam,
Zacząłem szukać filmu z przemarszu kadrówki z Krakowa do Kielc w 1926 roku. Film jest w estońskim archiwum filmowym i nawet znalazłem ta pozycję w zbiorach: link
Jest tam sfilmowany na pewno jędrzejowski rynek, być może i inne części miasta. Wiem, że film posiada Muzeum Historii Kielc link 2
Może ktoś z Was ma możliwość zdobycia tego filmu z muzeum? Jeśli nie to ja postaram się napisać do estońskiego archiwum.
Przy okazji poszukiwań znalazłem zdjęcie zdjęcie z przemarszu kadrówki w 1926 roku link3
Pozdrawiam