Pamięć o legionach

"Zdjęcia pochodów jak piszesz nie mają podpisów.Rozpoznaję dużo osób ale co z tego ,większość z nich już nie żyje więc zostawmy je w spokoju.ARS pisze o amnezji mieszkańców,może nie do końca tak było.Zdjęcia i dokumenty znajdowały się w muzeum.Ja jak pamiętam starych przedwojennych zdjęć nie można było nigdzie zobaczyć nawet w muzeum.Potem po 1989 r zaczęły widzieć światło dzienne.Czasy były jakie były i nie możemy ludzi stawiać tylko po jednej słusznej stronie.[/quote]"

O, co to, to nie. Nie ma zgody na przemilczanie organizowanych odgórnie zachowań zbiorowych tamtych dni.
Jeśli rozpoznajesz Lechu zmarłych na zdjęciach z pochodów "ludu pracującego miast i wsi", to ich uwieczniaj i już. A cóż w tym wstydliwego, że szli w swoje święto? Skąd te subiekcje?
Nie dzielimy przecież wydarzeń historycznych na słuszne i niesłuszne. One były i już. Zdobądźmy się wreszcie na pewien dystans i obiektywizację.
Przecież sami latami całymi doświadczaliśmy, jak nienormalną była atmosfera wytwarzana odgórnie wokół legionów. Dlaczego niby tamci młodzi chłopcy mieliby zostać zapomniani, odsunięci z pamięci zbiorowej? Czy za to że kochali wolną Polskę i wierzyli, że mogą ją wywalczyć? Przecież nie tylko wierzyli, oni tego dokonali! Naprawdę wrócili nam Polskę w 1918 roku.
Kto i po co dzielił i wyznaczał nam całymi latami obszary pamięci?
Dlaczego zdjęcia legionistów pół wieku musiały spoczywać w prywatnych szufladach, a potem karano wysokimi mandatami chęć uczczenia naszych chłopaków marszem?
Kto tu dzieli ludzi, czy ja to robię? Bez żartów. Mam prawo domagać się przywrócenia społecznej pamięci o dzielnych przodkach.
Zamiast tu się wzajemnie podejrzewać o chęć okopywania się w jedynie słusznych ideach, zachęcam nas wszystkich do działania przeciwnego, do odkopywania starych fotografii oraz imiennego opisywania jędrzejowskich ochotników legionistów. W "czynie społecznym" rzecz jasna na 100 lecie ich czynu żołnierskiego.
Spodziewam się, że trochę ochotników z Jędrzejowa było. Należy ich przypomnieć, bo.... dali radę!

Sprawa nazwisk ochotników legionistów z Jędrzejowa nadal jest otwarta. Chyba jednak nie jest to wykonalne zadanie , by spróbować ją odtworzyć własnymi siłami forumowiczów.

Skoro jednak młodzież z Jędrzejowa i okolic zgłaszała się do wojska na ochotnika, musiało to pociągnąć za sobą kolejne działania obywatelskie.

Czy wiecie, że w Państwowym Archiwum w Kielcach znajduje się Statut Koła Ligi Kobiet w Jędrzejowie 1916 r., mającego nieść pomoc legionom w walce z Rosją? Wydaje się, że nie skończyło się na statucie i panie działały.
Dla odważnych poszukiwaczy podaję dane:
Państwowe Archiwum w Kielcach (21)
Nazwa zespołu: C.i K. Komenda Powiatowa w Jędrzejowie
Nr zespołu: 436/0
Sygnatura: 21/436/0/143

Przesyłam dwa zbiorowe zdjęcia legionistów. Niektórzy z nich są z Jędrzejowa, np. młody żołnierz zaznaczony na zdjęciu krzyżykiem. Bez wątpienia dowódcy szczególniejszą otaczali troską nieletnich, a w spokojniejszych chwilach uczyli ich historii ojczystej.
Jak się uważniej przyjrzymy, młodzików widać



na obu zdjęciach.

Z regionu Jędrzejowskiego w Legionach Piłsudskiego służyło wielu młodych chłopców, czasami bardzo młodych. Dzieje niektórych są mi znane , przedstawiam je poniżej. O wielu nie wiemy i już się chyba nie dowiemy, dotyczy to zwłaszcza tych , którzy polegli gdzieś daleko .

1. Włodzimierz Kisiel syn Teodora , urodził się 17 marca w 1895 roku , mieszkał w Miąsowej Od 1914 roku do 1918 roku służył w Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego. W bitwie pod Klementowicami (Sandomierskie) został ranny 6 kulami szrapnelowymi. Stwierdzono nieprzydatność do dalszej służby wojskowej z powodu inwalidztwa lewej nogi. . W 1913 roku był na II kursie Seminarium w Jędrzejowie, gdy została ujawniona jego przynależność do Polskiej Organizacji Wojskowej. Z seminarium został usunięty. Należał do „Strzelca”, w dniu 8 sierpnia 1914 roku udał się do Oleandrów pod Krakowem , skąd razem z I Kadrową wyruszył do Kielc. Jego brat Stanisław służył w ułanach pod dowództwem Beliny. Spotkali się w Kielcach. Włodzimierz Kisiel służył w 2 kompani 3 batalionu 1 pułku piechoty w II Brygadzie legionów. Gdy Brygada została podporządkowana Austriakom i przerzucona w Karpaty i później na Węgry , Kisiel razem z kilkoma kolegami (Gądek, Rudecki) zdezerterował i następnie zadeklarowali władzom węgierskim swą przynależność do I Brygady Legionów. Tu został przydzielony do 2 kompani 3 batalionu 1 pułku piechoty. Dowódcą batalionu był kpt Wieczorkiewicz (Scewola). W 1915 roku został kapralem, a w 1916 - sierżantem Po kryzysie przysięgowym Austriacy ustalili ,że był dezerterem z II Brygady i osadzili go w więzieniu. Po odzyskaniu niepodległości z pomocą dawnych legionowych towarzyszy imał się różnych robót, aż ostatecznie wylądował na stacji kolejowej w Miąsowej jako pomocnik zawiadowcy. Miał rentę inwalidzką w wysokości 21 zł 87 groszy.
2. Zimoński syn Tomasza zamieszkały w Węgleszynie, poszedł do Legionów jako ochotnik, służył w 5 Pułku. W 1916 roku został w Baranowiczach awansowany na starszego żołnierza. Posiadał odznakę I Brygady Legionów „ZA WIERNĄ SŁUŻBĘ” a do niej Zaświadczenie z podpisem Józefa Piłsudskiego.
3. Franciszek Michałkiewicz syn Józefa , z Piasków k/Jędrzejowa., służył w 25 pułku piechoty legionów , powrócił do domu w stopniu sierżanta. W 1914 roku mając lat 19 wstąpił ochotniczo do Legionów Piłsudskiego, przechodząc z nimi cały szlak bojowy, aż do internowania legionów w Szczypiornie, skąd został zwolniony 22 marca 1918 roku. Po powrocie do domu organizował struktury Polskiej Organizacji Wojskowej i w listopadzie brał udział w rozbrajaniu żołnierzy austriackich w Jędrzejowie. Od tej chwili ponownie był w wojsku polskim aż do 17 grudnia 1920 roku, kiedy to został zdemobilizowany. Posiadał Odznakę I Brygady „Za Wierną Służbę” Po powrocie z wojny do rodzinnej miejscowości Piaski, znalazł się bez środków do życia, bowiem w czasie jego nieobecności matka przepisała gospodarstwo na młodszego syna.
4. Władysław Sobczyk syn Wojciecha , (z........ z Piasków ? ) jako 18 letni ochotnik wstąpił do Legionów w 1914 roku, gdzie przeszedł cały szlak bojowy aż do internowania Legionów w Szczypiornie. Tam odmówiwszy złożenia nowej przysięgi, zaplanował z kilkoma kolegami ucieczkę , która szczęśliwie się powiodła. Osiadł w miejscowości Brzozowa k. Garwolina, gdzie aktywnie organizował POW, w której pełnił funkcję z-cy komendanta na powiat garwoliński. W 1920 roku brał udział w wojnie z Rosją radziecką. Zwolniony ze służby w 6 pp Legionów w stopniu plutonowego z powodu złego stanu zdrowia. Posiadał Odznakę II Brygady Legionów, którą przyznał mu pułkownik Józef Haller. Zamieszkał w Piaskach k/Jędrzejowa.
5. Piotr Dudek s.Andrzeja z Chojen , małej wioski za Brzegami, służył w 3 pp legionów, brał udział w wojnie 1920 roku, skąd wyniósł Krzyż Walecznych, nadany mu w dniu 7 lutego 1921 r przez Dowództwo 2 Dywizji Legionów. Służbę wojskową zakończył w stopniu plutonowego.
6. Piotr Sowula syn Jana, pochodził z miejscowości Dalechowy, walczył w Legionach, brał udział w wojnie 1920 roku, rozkazem nr 138 D-cy 3 Dywizji Legionów generała Leona Berbeckiego z dnia 14.01.1921 r odznaczony został Krzyżem Walecznych. (nr leg.29501)
7. Stefan Tarach s. Ludwika, urodził się 2 września 1901 roku w Brzegach. Jako student wstąpił do Legionów Piłsudskiego w dniu 14 listopada 1914 roku. W 1920 roku przydzielony został do 5 pułku kawalerii, uczestniczył w 1920 roku w wojnie z Rosją Radziecką. Posiadacz Odznaki „Stanęli w Potrzebie”, nadawanej ochotnikom. Odznakę przyznała mu Sekcja I Komitetu Obrony Państwa w Krakowie. W 1921 roku od 3 maja do 1 lipca , brał udział w III Powstaniu Śląskim. Był tam adiutantem D-cy artylerii Grupy Południe Wojsk Powstańczych Górnego Śląska. Dowódcą tym był płk Zygmunt Doelli.
8. Wincenty Hatys syn Jana , urodzony w Skroniowie, ochotniczo wstąpił do Legionów w dniu 1 listopada 1914 r, w I kompani strzeleckiej 25 pp legionów do 27 lipca 1917 roku walczył na froncie ukraińskim. Brał udział w bitwach pod Uchrynowem, Sokalem, Buskiem, Kamionką, Strumiłowem, Podkamieniem, był w odwrocie znad Zbrucza, ciężko chory znalazł się w szpitalu wojskowym w Przemyślu. Zwolniony ze służby 11 maja 1921 r. Członek Polskiej Organizacji Wojskowej.
9. Józef Gawron syn Józefa, mieszkaniec Piasków k/Jędrzejowa, ochotnik z 1918 roku, należał do POW Okręg VI Jędrzejów, służbę wojskową odbywał w I Batalionie 25 pp Legionów z którym w dniu 1 lipca 1920 roku wyjechał na front bolszewicki. Walczył nad Styrem, Stochodem, Sawinem, Kowlem i w wielu innych miejscowościach.
10. Piotr Grad z Brzegów, poszedł na ochotnika na wojnę w 1919 roku, walczył na Froncie Litewskim i Froncie Białoruskim, otrzymał odznaczenie HONOROWY KRZYŻ za Wilno.
11. Leśkiewicz …...............syn Jana z Miąsowej, w Legionach od 1914 r do 1918 r, ochotnik na wojnie bolszewickiej w 1920 r, po wojnie opuścił Miąsowę
12. Michał Dziopa z Miąsowej ur 1899 r s. Wojciecha , Gdy w 1914 roku do Miąsowej weszły pierwsze oddziały legionów Piłsudskiego, Michał mając 15 lat uciekł z domu i zaciągnął się do legionów. W 26 pułku piechoty I Brygadzie Legionów przeszedł szlak bojowy od walk nad Nidą pod Pińczowem aż do Zamościa . Tam w 1917 roku został poważnie ranny i odesłany na kurację do rodzinnego domu. Gdy jako tako się podleczył , w 1918 roku znów na ochotnika zgłosił się do wojska polskiego walczyć z Ukraińcami pod Lwowem. Po zakończeniu walk wraca do Miąsowej. W 1920 roku Rosja bolszewicka uderza na młode państwo polskie, Michał Dziopa po raz trzeci na ochotnika idzie walczyć. Walczy w 1 kompani saperów 7 batalionu 72 dywizji piechoty, a później w 25 pułku piechoty pod Zwiahlem, Gorbulowem, Białą Cerkwią , Kijowem. Wraca z wojny w 1921 roku, żeni się z dziewczyną rodem z Blachowni koło Częstochowy. Na razie nie mają dzieci i mieszkają w Miąsowej na ojcowiźnie Michała. Późniejsze losy Michała Dziopy potoczyły się bardzo źle, w 1930 roku kończy młode życie w najcięższym więzieniu w Polsce jakim było więzienie na Świętym Krzyżu. Ale to już inna historia.
13. Adam Pałka ur 1903r, syn Wincentego i Marianny z Miechówków, pochodził z małego przysiółka Gajówka (w kierunku wsi Wierzbica) w gminie Sobków. Poznali się z Michałem Dziopą w szeregach wojska polskiego walcząc razem w 25 pułku piechoty w 1918 roku. Wcześniej Pałka należał do Polskiej Organizacji Wojskowej w Jędrzejowie. Podczas wojny bolszewickiej w 1920 roku, Adam Pałka 9 sierpnia został ciężko ranny i dostał się do niewoli sowieckiej. Stamtąd 4 listopada jako tako wykurowany szczęśliwie uciekł i znów znalazł się w armii polskiej. Lekarz zamiast do walki odesłał go na leczenie do szpitala w Zamościu, skąd 12 grudnia dostał przydział do pułku artylerii. Po zakończeniu walk z bolszewikami wrócił do domu. Jego powojenne losy związały się z towarzyszem walk – Michałem Dziopą z Miąsowej, i tak jak on wylądował w więzieniu na Świętym Krzyżu, potem w więzieniu w Drohobyczu na Ukrainie. Żył jeszcze w 1936 roku (w więzieniu w Drohobyczu), po 11 latach odsiadki, dalsze jego losy nie są mi już znane

Witamy nowego członka naszego FORUM .Swoimi postami wykazałeś swoją ogromna wiedzę o naszym regionie.
Dziękuje i proszę o jeszcze bo z tego co widzę wiedza twoja jest bardzo duża i na pewno wniesie dużo nowych wiadomości dla wszystkich.

Stasiu WITAMY wreszcie znalazłeś czas dla nas .

Stanisławie, serdecznie dziękuję Ci za wydobycie z mroków zapomnienia kilku chłopaków, których wielka przygoda życia przyciągnęła do legionów Piłsudskiego.
Dodam też, że legionista zaznaczony krzyżykiem na zdjęciu z Wieliczki to Bolesław, najstarszy syn Feliksa (maszynisty kolejki wąskotorowej) i Antoniny Tarłowskich.
Bolesław jako szesnastoletni młodzian (ur.28.11.1901r.) wraz ze starszym kolegą ( niestety nie znam jego danych personalnych) w tajemnicy przed rodzicami zgłosił się do komisji poborowej w Jędrzejowie (ku mojemu zdumieniu zdjęcie tej komisji znalazłam na portalu!). Przyczyna zniknięcia z domu chłopaków wyjaśniła się niebawem dzięki wojskowej poczcie polowej. Dostarczyła ona pod adres jędrzejowskich warsztatów kolejowych w formie pocztówki zbiorowe zdjęcie legionistów wraz z pierwszym pozdrowieniem dla rodziców na odwrocie.
Ochotnik Bolesław, (rekonwalescent, bo żołnierzy dosięgła epidemia czerwonki) siedzi na pierwszym zdjęciu na ziemi z prawego brzegu, a nad nim klęczy z zawadiacką miną jego serdeczny druh, trzymając prawą dłoń za pasem, a lewą na kolanie.
Z kolei na drugim zdjęciu z Wieliczki przyjaciela rozpoznać można stojącego jako czwarty od prawej strony w ostatnim rzędzie, też z identycznym gestem ręki za pasem.
Obaj służyli w jednym oddziale.

Cześć Marku, to chyba tylko chwilowe dysponowanie przeze mnie większą ilością czasu, ale będę starał jakoś go więcej wygospodarować. a tak na marginesie: to chyba obiecałeś że do mnie wpadniesz, nie mylę się ???

Odwiedzę was chętnie i... niebawem wreszcie .

Po rozbiciu legionów w 1917r. i uwięzieniu Piłsudskiego powstała wojskowa organizacja P. O. W. Na terenie Jędrzejowa organizatorami byli: por. Franciszek Rawicz-Studziński, ppor. Kacper Niemiec, ppor. Mieczysław Timme. W dniu 3 listopada 1918r.został utworzony Okręg Wojskowy w Kielcach, a 2 grudnia 1918r. okręgowy Pułk Kielecki zmienił nazwę na „25-ty pułk piechoty”, z kompanii rozlokowanych na prowincji sformowano III batalion nadając oddziałom numery kompanii - w Jędrzejowie - kompania 9-ta.
Pułk bierze udział w wojnie z ukraińcami 1918- 1920.

„W dniu 28 grudnia 1918 roku III batalion, postawiony w pogotowie marszowe, zebrany w Jędrzejowie, przy-bywa w dniu 30 grudnia marszem pieszym do Kielc, skąd odjeżdża w noc Noworoczną na front pod dowódz-twem kapitana Meraka, żegnany gorąco przez ludność miasta.”
„W dniu 2 kwietnia II batalion wraz z 8-ym pułkiem ułanów podjął, celem oczyszczenia przedpola, wypad na Młyny Ostrożeckie i Niemyki . Podczas tego wypadu został zabity, niestrudzony zwiadowca pułku, dzielny podchorąży Henryk Skorupko. Rzucił się on z kilkoma żołnierzami na czynny nieprzyjacielski karabin maszynowy. Karabin został wówczas zdobyty za cenę życia dzielnego podchorążego Skorupki.
W akcji tej na ogół zdobyto 4 karabiny maszynowe oraz zagarnięto 8 jeńców i 7 koni. W znacznej mierze przyczynił się do tego kapral Józef Jawor z 5-ej kompanji, który, jako komendant patrolu zwiadowczego, przedostał się z 6 ludźmi na tyły nieprzyjaciela. zaskoczony tą niespodzianką nieprzyjaciel rozpoczął paniczny odwrót, ponosząc duże straty w zabitych i rannych”.
Za tę akcję mój dziadek kpr. Jawor Józef z Nawarzyc został odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy .

Historia 25 pułku piechoty opisana jest dokładnie w książce:
ZARYS HISTOJII WOJENNEJ PUŁKÓW POLSKICH 1918 - 1920
25 PUŁK PIECHOTY