Jędrzejowscy harcerze

Losy jędrzejowskich harcerzy przedstawione w tym artykule wymagają z pewnością wielu uzupełnień, dlatego oczekujemy Waszej pomocy.

Początki działalności jędrzejowskich skautów

Funkcyjni Rady Drużyny - 2 JDH przy Gimnazjum Męskim ok. 1919r.. Drużynowy Szymon Wieliński wraz z przybocznymi i zastępowymi. Na zdjęciu siedzą nisko od lewej strony: Stanisław Zając, Jan Łuszczyński. Siedzą wyżej: Zygmunt Sokołowski, Edward Chatys - przyboczny, Szymon Wieliński - drużynowy, Eugeniusz Pomorski - przyboczny, Edmund Szczeciński. Stoją od lewej strony: Józef Łuszczyński, Józef Nawrot – zastępowy II zastępu, Józef Lech – zastępowy I zastępu, Michał Wójcicki – zastępowy III zastępu, Wiktor Kowalczewski   (zdjęcie ze zbiorów Michała Wójcickiego 1901 – 1993)

Pierwsze drużyny skautowe w Jędrzejowie powstały w 1916 roku:
1 Jędrzejowska Drużyna Skautowa im. Tadeusza Kościuszki przy Seminarium Nauczycielskim
2 Jędrzejowska Drużyna Skautowa im. Henryka Dąbrowskiego przy Gimnazjum Męskim

Zdjęcie obok z roku 1919/20 przedstawia funkcyjnych 2 Jędrzejowskiej Drużyny Harcerskiej im. Henryka Dąbrowskiego, działającej przy Gimnazjum Męskim. Drużynowym był wówczas Szymon Wieliński – siedzący w środku, a Michał Wójcicki – był zastępowym III zastępu, na zdjęciu wśród stojących drugi z prawej strony.

Każdy harcerz z tego zdjęcia potwierdził w swym młodym i dorosłym życiu swą służbę Ojczyźnie i sumienne spełnianie obowiązku, nawet kosztem życia i tak:

Eugeniusz Pomorski, ochotnik wojny polsko-bolszewickiej, w dorosłym życiu był lekarzem weterynarii, pracował na Wołyniu, należał do AK ps. „Bolek”. Został rozstrzelany przez hitlerowców 9 marca 1943 roku w Równem. Miał wówczas 39 lat.

Michał Wójcicki, jako harcerski ochotnik, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, drużynowy, nauczyciel, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku i w ruchu oporu AK.

Drużynowy - Szymon Wieliński, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, ukończył Studium Nauczycielskie, był komendantem hufca, nauczycielem SP nr 3 i SP nr 1 w Jędrzejowie, podczas II wojny światowej był więźniem hitlerowskiego obozu koncentracyjnego (1940 – 1945), od 1960 roku organizator szkolnictwa specjalnego (PZW) w Jędrzejowie.

Józef Lech, jako harcerski ochotnik brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, był nauczycielem i instruktorem harcerskim, poznał okrucieństwo hitlerowskiego obozu koncentracyjnego.

Józef Nawrot, jako harcerski ochotnik brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, był nauczycielem na Kresach, uczestnik kampanii wrześniowej, porucznik, członek ruchu oporu ps. „Pług”, zastępca d-cy I batalionu JPP. Po wojnie, opuścił Jędrzejów (Skroniów), pracował w Strzelcach Opolskich.

Dh Michał Wójcicki, po latach na tym zdjęciu zaznaczył krzyżykami 4 byłych harcerzy, którzy nie przeżyli II wojny światowej: Wiktor Kowalczewski, Zygmunt Sokołowski, Edward Chatys, Eugeniusz Pomorski.

Na podstawie dwóch zachowanych zdjęć z 1919 i 1920 roku oraz wykazu ochotników z 2 JDH biorących udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku, możemy wymienić, że w roku szkolnym 1919/1920 do 2 Jędrzejowskiej Drużyny Harcerskiej im. Henryka Dąbrowskiego należeli między innymi: Szymon Wieliński - drużynowy, Jan Beno, Władysław Bertman, Adam Bubel, Janusz Goślicki, Edward Chatys - przyboczny, Stanisław Kulasek, Wiktor Kowalczewski, Romuald Kozłowski, Józef Lech – zastępowy I zastępu, Stefan Łazarz, Jan (Józef) Łuszczyński, Józef Nawrot – zastępowy II zastępu,, Aleksander Nieszyn, Stefan Pasternak, Eugeniusz Pomorski - przyboczny, Władysław Rogowski, Edmund Szczeciński, Rajmund Szczeciński, Alfred Szmidt, Marian Święcicki, Franciszek Wójcicki, Michał Wójcicki – zastępowy III zastępu, Wincenty Wójcicki, Stanisław Zając.

Jędrzejowscy harcerze wśród ochotników wojny polsko-bolszewickiej

Informacje o udziale jędrzejowskich harcerzy w wojnie polsko-bolszewickiej 1920r., zawarte są w książce „Harcerze w bojach” Władysława Nekrasza. wyd. Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1931r., oraz w książce „Z bojów Harcerskiego Baonu Wilna i kresów wschodnich”, por. Tadeusza Kawalca. Wilno 1921r., nakładem Harcerskiej Spółki Wydawniczej, druk. „ZNICZ” Wilno.

W tych dwóch książkach znajdujemy szereg zapisów o udziale harcerzy w wojnie polsko-bolszewickiej i walkach na Litwie. Uczestniczyli w nich też harcerze z Jędrzejowa.

Można sądzić, że w niektórych środowiskach harcerskich mobilizacja drużyn nastąpiła już na podstawie rozkazu Naczelnictwa ZHP L. 32 z dnia 5 lipca 1920 roku, z hasłem „Ojczyzna w niebezpieczeństwie”. Z tego względu 57 harcerzy z Jędrzejowa wyjechało już 13 lipca 1920 roku do Warszawy, by bronić Ojczyzny - fragmenty z książki „Harcerze w bojach” Władysława Nekrasza, str. 109 i str.186. Mobilizacja Harcerstwa i stawienia pod broń harcerskich oddziałów ochotniczych, od 17 lat życia, była wyznaczona na dzień 17 lipca w Warszawie. Stawili się harcerze z różnych chorągwi, a na swoim terenie służbę pomocniczą, wywiadowczą, łącznikową lub graniczną - pełnili młodsi harcerze i harcerki. Z tego względu 57 harcerzy z Jędrzejowa wyjechało już 13 lipca 1920 roku do Warszawy, by bronić Ojczyzny.

A oto zdjęcie ze str. 112. Rys. 29. „Harcerze w bojach” - przedstawia grupę jędrzejowskich harcerskich ochotników, wojny 1920r. Niżej to samo zdjęcie otrzymane od druha Michała Wójcickiego. Harcerze z Jędrzejowa brali udział jako ochotnicy w wojnie polsko - bolszewickiej. Siedzą od lewej strony: Aleksander Nieszyn, St. Łazarz,r. Kozłowski, W. Wójcicki, M. Wójcicki i Janusz Goślicki. Stoją: Eugeniusz Pomorski, Józef Lech, Józef Nawrot, Romuald Szczeciński.

 

Poniżej fragment z książki „Harcerze w bojach” Władysława Nekrasza, str. 110 i 111.	Zaświadczenie opisujące szlak bojowy Michała Wójcickiego

Trudno będzie po latach ustalić nazwiska harcerskich ochotników z 1 JDH im. Tadeusza Kościuszki przy Seminarium Nauczycielskim w Jędrzejowie. Druh Henryk Kotoński z 1 JDH w swoich notatkach nie wymienił nazwisk kolegów. Wiadomo, że był z nimi st. szer. dh Zygmunt Bilewicz z Jędrzejowa, który był pisarzem kancelaryjnym 1-ej kompanii 6-go Harcerskiego Pułku Piechoty, strzelec dh Stanisław Trela, strzelec dh Antoni Zapart, strzelec dh Zygmunt Sokołowski.

Z innych materiałów dowiadujemy się, że wśród ochotników wojny polsko-bolszewickiej był również Manswet Śmigielski (ur. 7.X.1900r. w Szańcu k/ Buska – kursant jędrzejowskiego Seminarium Nauczycielskiego w latach 1918 - 1922, harcerz, drużynowy 1 JDH, późniejszy nauczyciel, drużynowy DH im. Tadeusza Kościuszki w Zielonej k/ Brwinowa, kierownik szkoły w Zielonej, porucznik rezerwy, harcmistrz, oficer AK, szef 3 kompanii Batalionu „Zośka” w Powstaniu Warszawskim, zginął 30 sierpnia 1944r.).

Wśród ochotników był również Edward Pomorski (ur.29.III.1901r. w Węgleszynie, syn. Józefa i Marianny) – należący od 1916 roku do 1 drużyny skautowej w Jędrzejowie.

Kolejne zdjęcie, które przekazuję do zamieszczenia, przedstawia harcerzy 1 Jędrzejowskiej Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki przy Seminarium Nauczycielskim w Jędrzejowie, z własnym sztandarem i czterema proporczykami zastępów.

Zwracam się z prośbą o pomoc w rozpoznaniu osób z tego zdjęcia.

Rok 1958 - obóz harcerski hufca Jędrzejów na Brogowicy nad Wierną Rzeką

Na zdjęciu z lewej strony brama prowadząca na teren obozu harcerskiego na Brogowicy 1958r. Z prawej fotografia wykonana przez pana Dobrowolskiego, podczas odwiedzin na obozie. Na pamiątkowym zdjęciu jest zastęp „Włóczęga” wraz z częścią kadry obozowej i osobami odwiedzającymi: od lewej dh Tadeusz Krzeszowski – komendant obozu i komendant hufca, Elżbieta Kołkiewicz, z tyłu widoczna twarz (???). W cywilu druhna Anna Kołkiewicz z córką Zofią i obok córka Barbara Kołkiewicz. Z tyłu Barbara Osińska, Anna Żuk. U dołu w mundurku Anna Kitlińska, obok niej dziewczynka w jasnej sukience (???), a za nią z tyłu stoi Barbara Skrobiszewska. Mężczyzna obok (???), a następny to Marian Gleń, przed nim stoi Maria Bilewicz. Dziewczynka z warkoczem przed Marią Bilewicz, to młodsza siostra Haliny Kot, u dołu w mundurku Ewa Solarska i obok (???). Następnie wśród stojących za Marią Bilewicz, uśmiechnięta harcerka (???), z tyłu dh Jerzy Klimczak – instruktor wf., obok harcerka (???), i pierwsza z prawej harcerka to (???) – prawdopodobnie z Wodzisławia. Na zdjęciu brak z zastępu „Włóczęga” dhny Anny Siewior i Haliny Kot. Zdjęcie pochodzi ze zbiorów uczestniczki tego obozu - druhny Anny Siewior (Grzywacz).

opracowanie: Jan Robak hm.