Dlaczego wracali?

Instytut Yad Vashem gromadzi między innymi zeznania świadków holocaustu. Michał wyszperał tam protokoły, opisujące losy Żydów z Jędrzejowa w czasie II wojny światowej.

Początkowo prezentowałem na Andreovii zdjęcia protokołów, ale z uwagi na kiepską jakość, ich czytanie było bardzo trudne. Dlatego zdecydowałem się wszystko przepisać, aby inni zainteresowani mogli łatwiej się z tym materiałem zapoznać.

Podczas przepisywania wnikliwie czytałem te teksty, co najmniej kilkanaście razy. Wówczas to zorientowałem się, że jest tam coś, co mi nie daje spokoju, jakby jakaś niedorzeczność, coś w co trudno uwierzyć, co zdaje się przeczyć zdrowemu rozsądkowi...

Wielokrotnie zdarzały się udane ucieczki Żydów z transportów do obozów zagłady. Ale niepojęte dla mnie było to, iż wielu z tych uciekinierów, z narażeniem życia dobrowolnie wracało do… getta. Bywało, że znowu ich wysyłano z transportem, kolejny raz uciekali i ponownie wracali – do getta… Podobnie ci, którym podczas organizowania wysiedlenia udało się uciec poza getto i gdzieś schować aby uniknąć transportu, po wszystkim znowu powracali do getta!

Nie od razu zrozumiałem niesłychanie tragiczną wymowę tych faktów. Bo przecież, jeśli po ucieczce z transportów śmierci, mimo wszystko dobrowolnie wracali do getta, w ręce tych samych oprawców to znaczy, że…

opracowanie: Krzysiek Maziarz