O dzwonach

Znamy tytuły książek "Dzwonnik z Notre Dame" czy "Komu bije dzwon", a nawet akcję "Pierwszy dzwonek" .
Przedwojenną piosenkę "Gdy dzwoneczek się odezwie pójdziemy do szkółki..." z pewnością pamiętają najstarsi mieszkańcy, przedwojenni uczniowie szkół powszechnych.
Jeszcze mi w uszach brzmią radosne dzwony rezurekcyjne.

Biją zgodnie na "Anioł Pański" w południe, co nagrał Mateusz Soboń w 2017 roku:



Jak są stare i jak się nazywają te trzy dzwony z kościoła św.Trójcy?

Te u cystersów milczą, od kiedy?
Jeśli coś jeszcze skojarzy się Wam z dzwonami w regionie, napiszcie ( tylko niekoniecznie o spodniach typu dzwony )

Ile i jakie dzwony są w samym Jędrzejowie i okolicy?

Kiedyś kościelny uruchamiał dzwony ciągnąc za sznur, a od 2000 roku znacznie łatwiej, bo przyciskiem wystarczy.

"Największy" dzwon ufundowali jędrzejowscy parafianie w 1902 roku, a więc m.in. i mój dziadek wrzucając na tacę przyczynił się do odlania tego instrumentu muzycznego, który obecnie nam dzwoni.
Tak, bo dzwon można zaliczyć do instrumentów perkusyjnych, prawda?
Nazywa się Leon ( od imienia ówczesnego papieża Leona XIII). Nie było wówczas na mapie administracyjnej Polski, ale miejscowi katolicy zaznaczyli swoją serdeczną łączność z Watykanem i wdzięczność za ustanowienie święta Maryi Niepokalanej na cały świat katolicki.
Skąd to wszystko wiadomo ? Na dzwonie wykonano napis następującej treści:
Sumptibus Prochianorum Androviensium. Nomen datum Leo. ( Sumptem parafian jędrzejowskich.Imię dane Leon) i data 1902 oraz wizerunek Matki Bożej.

Krzyśku, a gdyby rozhuśtały się jednocześnie i synchronicznie, co by się stało z drewnianą konstrukcją, a nawet z dzwonami?
Podobno niewprawni w dzwonieniu, a często huśtający się na sznurze jak na huśtawce chłopcy, mogli spowodować swymi harcami nawet pęknięcie dzwonu.

Dzwony w Jędrzejowie zazwyczaj wiszą na wolnostojącej dzwonnicy.
"Leona" odlano w 1902 roku, a więc umieszczono na drewnianej dzwonnicy (w miejscu, gdzie po jej zburzeniu wybudowano schody na teren kościelny), którą potem zastąpiła murowana.
Sądząc po fotografii kościoła z 1912 roku, już wtedy była ta murowana dzwonnica. Na pocztówce spoza koron drzew wyłania się jej charakterystyczne zwieńczenie, żeby nie powiedzieć czubek .
www.swietatrojca.org/galeria/category/3-historia-kosciola

Nie zgadza mi się data budowy 1915 r.na opisie zabytku pt.dzwonnica.
Albo pocztówkę wykonano później niż w 1912 r, czyli w 1915 roku i dlatego widać na niej fragment dzwonnicy, albo dzwonnicę wybudowano przed 1915 rokiem.
Niestety dzisiaj nie udało mi się dodzwonić ani do kancelarii parafii, ani porozumieć się z dyrektorem muzeum, by zweryfikować datę.

Za to dziś w Kielcach pracownica Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków po sprawdzeniu danych w komputerze oznajmiła brak opracowania kart ewidencyjnych dzwonów św.Trójcy. Nie ma ich wcale! Czarna dziura.
Znalazła jedynie dwie karty najstarszych dzwonów z klasztoru ( czyli "Wincentego"i "Wojciecha").
Obie karty opracowane jeszcze w 1972 roku przez P.M.Przypkowskiego .

Ale przecież 4 dzwony wiszą na dzwonnicy u cystersów ( źródło informacji: O.Opat Kazimierz Stradomski).
Szczęśliwym trafem udało mi się dziś porozmawiać z Ojcem. Powiedział, że nie trzeba nawet wchodzić po drabinie, bo wewnątrz dzwonnicy są przecież schody.

W związku z planowanym remontem dzwonnicy O.Opat udaje się do Kielc, więc prosiłam o przypomnienie, by przy okazji uzupełniono też stan w ewidencji zabytków.

Nic dziwnego, że podejrzana wydawała mi się data budowy 1915 r. (podana w rubryce) dla murowanej dzwonnicy przy kościele Św.Trójcy. (Patrz: zabytki na portalu)

Zajrzałam ponownie do monografii Jędrzejowa autorstwa Krzysztofa Ślusarka. No i jest tu zupełnie co innego!
W rozdziale Przestrzeń miejska na str. 63 stoi czarno na białym:
"...w 1886 wzniesiono nową murowaną dzwonnicę".

Autor wskazuje w przypisie wzorcową monografię parafii napisaną przez W.Kowalskiego i D.Olszewskiego, której pełen tytuł brzmi tak:

Parafia Trójcy Świętej w Jędrzejowie na tle dekanatu. Zarys dziejów, Kielce 2003, wyd. Jedność

"W inwentarzu z 1826 r. zaznaczono, że kościół był kryty gontem, zaś przykościelny cmentarz otaczał mur zwieńczony gontowym daszkiem.
Obok głównej bramy stała drewniana dzwonnica, w sąsiedztwie której była murowana kostnica."

A więc nieoceniony autor monografii miasta, dr hab.Krzysztof Ślusarek, na tejże stronie 63 wskazał na treść inwentarza!
Zaś do źródłowego inwentarza, spoczywającego w Archiwum Diecezjalnym Kieleckim sięgnął jednak inny "zajadły historyk" i wybitny archiwista, czyli
ks.prof.Daniel Olszewski (1934-2015), na którego ów się powołał.
Nota bene ks.Olszewski ochrzczony w kościele św.Trójcy , a pochodzący z pobliskiej Wolicy, uczeń Szkoły Podstawowej nr 1 (1946-1948), a następnie LO w Jędrzejowie (1948-1951).

Zdjęcie, Krzyśku mieści się jak najbardziej w przedziale czasowym udokumentowanego istnienia dzwonnicy drewnianej czyli między 1826 a 1886 rokiem.
Jeszcze tylko sprawdzić, kto dysponował w 1880 roku aparatem fotograficznym ( nowina technologiczna!) w mieście i nawet autora zdjęcia namierzymy, no nie?
A na pewno z Kielc doszły do Jędrzejowa wieści o sztuce fotografowania, od geodety, inż.gubernialnego Maksymiliana Strasza. Znacie?
madeinswietokrzyskie.pl/pasja-inzyniera-...fotografii-poczatki/

Na tej drewnianej dzwoniły przecież jakieś starsze dzwony, a nie te z filmiku ! O nie!
Dzisiejsze dzwony pochodzą z 1902 i 1904 roku, ale wobec niewiedzy specjalistów, chyba amatorom przyjdzie wdrapać się na murowaną dzwonnicę (czy są schody?) i obadać z jakiej ludwisarni wyszły..... Chyba, że ks.proboszcz dysponuje dokumentacją z lat siedemdziesiątych XX wieku, kiedy je zdjęto.

(Jakże nam brak naszego forumowicza, śp.Piotra, na pewno coś konstruktywnego by poradził, co robić w tej mizerii?)

Co robić, by dzwoniące nam zabytkowe dzwony znalazły się w rejestrze zabytków i by opisano je na kartach ewidencyjnych?

Np można odszukać podstawę prawną działania czyli zapoznać się z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad nimi.Dz.U.z 2003 Nr 162, poz.1568

No i Art.21 powiada:
Ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy.

W swobodnym tłumaczeniu oznacza to tyle, że warto wpisywać zabytki do rejestru, by na tej podstawie otrzymywać fundusze na remonty itp. ( pojęcie "programy opieki nad...").
A Art.22, punkt 3. stanowi:
Włączenie karty ewidencyjnej zabytku ruchomego niewpisanego do rejestru do wojewódzkiej ewidencji zabytków może nastąpić za zgodą właściciela tego zabytku.
I jesteśmy coraz bliżej zrozumienia problemu.