Polska Organizacja Wojskowa

Walka o niepodległość Polski związana jest nierozerwalnie z Polską Organizacją Wojskową. POW, założona na rozkaz Józefa Piłsudskiego, reprezentowała ideę legionową na ziemiach b. zaboru rosyjskiego, a głównym jej zadaniem było wojskowe szkolenie młodzieży do walki zbrojnej. POW powstała w Warszawie w pierwszej połowie sierpnia 1914 r.- a więc już kilka dni po wybuchu Wielkiej Wojny- poprzez połączenie istniejących tam w latach przedwojennych Polskich Drużyn Strzeleckich i Związku Strzeleckiego".

Powyższym cytatem z broszury pt. Polska Organizacja Wojskowa: zarys dziejów (A.Bełcikowska, Warszawa 1939, s.3) - dostępnej w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej, otwieram nowy wątek poświęcony działalności POW w powiecie jędrzejowskim u zarania niepodległości.

W okresie I wojny światowej na terenie pow. jędrzejowskiego działała - najliczniejsza w całej byłej guberni kieleckiej - Polska Organizacja Wojskowa, zorganizowana w środowisku nauczycielskim z inicjatywy Andrzeja Walerona- działacza ruchu ludowego. Funkcję komendanta powiatowej organizacji POW pełnił Kacper Niemiec, odpowiedzialny głównie za pion wyszkolenia wojskowego (nauczyciel, w okresie II wojny światowej komendant BCh w pow. jędrzejowskim, a po akcji scaleniowej dowódca Jędrzejowskiego Obwodu AK ). Waleron pełnił funkcję kierownika politycznego- rekrutacja kadr, reprezentacja powiatu podczas krajowych zjazdów Komitetów Wojskowych POW w Warszawie.Do grona organizatorów i najaktywniejszych działaczy tej tajnej organizacji należał również Józef Kruk- skarbnik Powiatowej Komendy POW .

Obwód 3 jędrzejowski POW wchodził w skład okręgu VI Kielce, a ten z kolei podlegał Komendzie Naczelnej nr IV z siedzibą w Lublinie .Okręg VI POW uległ likwidacji 23 listopada 1918 r.

www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publi...ition/91369?id=91369 (program szkoleń wojskowych POW)
www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=28027( Komenda Naczelna POW )

W połowie 1918 r. powstała Straż Bezpieczeństwa złożona ze 150 osób, przeważnie starszych wiekiem peowiaków. Jej członków wyróżniała biało-czerwona opaska noszona na lewym przedramieniu. Zadaniem straży była ochrona bezpieczeństwa publicznego. W tym przełomowym okresie powiatowa organizacja POW liczyła 1000 osób, czekających w gotowości na rozwój wypadków wojennych...

Pod koniec października 1918 r. na wieść o abdykacji cesarza austriackiego w pow. jędrzejowskim zarządzono pospieszną mobilizację POW w celu rozbrojenia wojsk okupacyjnych. W pierwszych dniach listopada A. Waleron na mocy nominacji Tymczasowego Rządu Ludowej Republiki w Lublinie ( utworzonego w nocy z 6 na 7 listopada 1918 r.) objął urząd komisarza ludowego w powiecie jędrzejowskim, przejmując władzę od W. Wielowieyskiego, który reprezentował Powiatowy Komitet Obywatelski .
Z rozkazu powiatowego komisarza rządu lubelskiego- pierwszego niezależnego od zaborców rządu polskiego, popieranego przez socjalistów, ludowców i zwolenników Piłsudskiego- żołnierze POW rozbroili stacjonującą w Jędrzejowie byłą austriacką kompanię, złożoną zresztą w całości z Polaków lojalnych wobec Rady Regencyjnej.

Szerzej na temat POW : T.Nałęcz, Polska Organizacja Wojskowa, Wrocław 1998

Może uda się wspólnie ustalić przynajmniej część nazwisk członków POW?

Poniżej odezwa wzywająca do wstępowania w szeregi POW


www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publi...ition/72346?id=72346

Polska Organizacja Wojskowa (POW) była to tajna organizacja wojskowa powstała w sierpniu 1914 w Warszawie z inicjatywy Józefa Piłsudskiego w wyniku połączenia działających w Królestwie Polskim konspiracyjnych Związku Walki Czynnej i grup Armii Polskiej w celu walki z rosyjskim zaborcą. Początkowo bezimienna, od października 1914 zaczęła używać nazwy POW.

Struktury Polskiej Organizacji Wojskowej w Jędrzejowie, które zapewne utworzono w 1916 r. jako 3 obwód VI Okręgu kieleckiego, w dużym stopniu przenikały się z organizacją polityczną. Szefami jędrzejowskiego obwodu POW byli m.in. Edward Wieczorek ps. „Wrzos” oraz Józef Gajowniczek ps. „Wilk”, „Szczęsny”, „Okrasa”. Silną pozycję polityczną posiadało Polskie Stronnictwo Ludowe, którego struktury w Jędrzejowie utworzono już w 1916 r. Do najwybitniejszych działaczy tej partii należeli m.in. wspominany już Andrzej Waleron, Józef Kruk, Wincenty Mróz, Piotr Rogowski, Tadeusz Kuliński, Jerzy Więckowski i Piotr Sobczyk. Ludowcy prowadzili bardzo aktywną działalność. Organizowali m.in. wiece polityczne. Jeden z nich odbył się 15 kwietnia 1917 r. W jego trakcie do blisko tysiąca zgromadzonych osób przemawiali m.in. mec. Winnicki i Piotr Sobczyk. Ten ostatni mówił m.in. o potrzebie zorganizowania się ludu w Polskie Stronnictwo Ludowe. Inni mówcy wskazywali na konieczność wstępowania ochotników do Polskiej Organizacji Wojskowej. Na wiecu przyjęto dwie uchwały: w pierwszej uznawano POW za „jedyną niezależną od obcych wpływów siłę wojskową polską”, w drugiej – uznano Tymczasową Radę Stanu za jedyny rząd polski. Inną formą działalności PSL był czynny udział w pracach Rady Narodowej Powiatu Jędrzejowskiego oraz zakładanie organizacji spółdzielczych, w tym m.in. kółek rolniczych.

Raporty Komendy Obwodu 3 Jędrzejów za czas od 1 sierpnia do 1 października 1916 roku, wymieniają tylko jedną organizację lokalną, niestety nie wyszczególniając gdzie się ona mieściła. Więcej szczegółów podaje dopiero raport z 17 listopada 1916 roku, w którym
„ Organizację POW w Obwodzie 3, stanowią dwie sekcje (...). Pierwszą sekcję stanowią nauczyciele ludowi rozrzuceni po całym obwodzie, żadne więc prace wojskowe, w ścisłym znaczeniu tego słowa prowadzone być nie mogą. Druga sekcja składa się wyłącznie z młodzieży uczniów seminarium nauczycielskiego w miejscu pobytu Obwodu 3. Kolejne dane, dotyczące struktury organizacji w Obwodzie
3, pochodzą już z 1917 roku. Wykaz graficzny Komend miejscowych Obwodu 3, z dnia 13 lutego 1917 roku, wymienia trzy organizacje lokalne w Jędrzejowie, Podklasztorzu, Wodzisławiu oraz miejscowości, w których istnieli członkowie powiązani luźno z POW folwark Marianów pod Sędziszowem, Mokrsko, Brzezinki, Klemencice, Podchojny, Piaski, Sudół, Lubcza, Mierzwin, Piotrkowice, Mierzawa.
Organizacja lokalna w Jędrzejowie uległa jednak rozwiązaniu, o czym informuje Raport Obwodu 3, z 1 marca 1917 roku: w miejscu pobytu K-dy Obwodu nie ma żadnej organizacji lokalnej, wszelkie usiłowania utworzenia takowej spełzły na niczym. Raport ten wymienia dwie organizacje miejscowe: 1 Podklasztorze, 2 Włodzisław, oraz organizację luźną, którą tworzą nauczyciele ludowi, rozsiani po całym powiecie, którzy mogą być uważani jedynie jako punkty oparcia dla instruktorów posyłanych.

W marcu 1917 roku, funkcjonowała w Obwodzie 3 tylko jedna organizacja miejscowa Wodzisław, zbiórki w organizacji Seminarium uległy zawieszeniu, bowiem Dyrekcja Seminarium, gdzie powyższa organizacja funkcjonuje, zagroziła bezwzględnym wydaleniem z seminarium, podejrzanych o należenie do POW i pilnym nadzorem uniemożliwia nie tylko zbiórki, lecz i komunikowanie się.

Sytuacja w Obwodzie 3 uległa pogorszeniu w kwietniu, kiedy to, życie organizacyjno-wojskowe (...) uległo zawieszeniu. W org. lok. Wodzisław dla braku instruktora; w organizacji lokalnej Seminarium z powodu szykan szkolnych. Dopiero 1 maja 1917 roku, wznowiono zbiórki w organizacji miejscowej Seminarium. Raport Komendy Obwodu 3, z 1 czerwca, wskazuje na wyraźną poprawę. Wymienia bowiem już trzy funkcjonujące organizacje, z których jednak tylko jedna podana była z nazwy 1 Jędrzejów-Seminarium. Ponadto czytamy w nim: w raportach dotychczasowych figurowało 15 ludzi, jako związanych z organizacją luźną, byli to nauczyciele ludowi rozrzuceni po całym obwodzie, w pracy POW nie brali jednak żadnego udziału i korzyści żadnych organizacja z nich nie miała. Stronnictwo Ludowe może uważać ich za punkty organizacyjne, a POW w żadnym razie liczyć na nich nie może. Aby nie stwarzać w raportach pozycji fikcyjnych, skreśliłem ich z dn. 1 maja br..
W następnym miesiącu, pod koniec czerwca istniało już osiem organizacji lokalnych: Jędrzejów, Seminarium, 2, Wodzisław, 3 Strzeszkowice, 4 Klemencice, 5 Piotrkowice, 6 Piaski, 7 Niegosławice, 8 Sudół. Natomiast 1 września wyszczególnionych było już dziewięć organizacji miejscowych: 1 Jędrzejów, 2 Piaski, 3 Sudół, 4 Mierzawa, 5 Klemencice, 6 Krzcięcice, 7 Wodzisław, 8 Piotrkowice, 9 Strzeszkowice.

Raport Komendy Obwodu 3 z 20 września 1917 roku wymieniał wśród siedmiu organizacji lokalnych obwodu, organizację lokalną Brzegi, jednak wydaje się, że musiała tu nastąpić pomyłka, bowiem kolejny raport z 31 października tego roku mówił o Brzegach punkt organizacyjny. Innymi punktami organizacyjnymi były: Sędziszów, Żarniki, Łukowa, Małogoszcz, Leśnica, Skroniów(?), Raków. Nie wydaje się również, aby podana liczba siedmiu organizacji miejscowych była prawdziwa, ponieważ zarówno raport wcześniejszy, z 21 września, jak i późniejszy, z 31 października, różnią się pomiędzy sobą w wykazie organizacji tylko jednym szczegółem. Mianowicie raport z października uwzględnia dodatkowo organizację lokalną Niegosławice.

Identyczną strukturę komend lokalnych Obwodu 3 podawał kolejny raport z 1 listopada 1917 roku, w tym też miesiącu obwód został podzielony na kompanie. W skład pierwszej kompanii wchodziły: Jędrzejów z Podklasztorzem, Piaski, Sudół, Skroniów i Brzegi, natomiast do drugiej: Wodzisław, Krzcięcice, Mierzawa, Klemencice, Piotrkowice, Strzeszkowice i Niegosławice. Ostatni zachowany schemat terytorialny Obwodu 3 pochodzi z 1 lutego 1918 roku, wyszczególniono wówczas następujące organizacje lokalne: Jędrzejów, Wodzisław, Krzcięcice, Sobków, Małogoszcz, Brzegi, z adnotacją, że Sudół i Piaski wchodzą w skład organizacji lokalnej Jędrzejów.

Komendanci organizacji lokalnych i formacji Obwodu 3.
Organizacja lok. 1 Jędrzejów:
30.VIII - 30.X.1917- Lis- Madejski Władysław
Organizacja lok. Brzegi:
1917 –Wrona- Strojek Jan
Organizacja lok. 6 Niszków:
od 2.XI.1918 - Żuczek Stanisław
Organizacja lok. Wodzisław:
12.VII.1916 –Iskra- Szydłowski
Plutonowi 2 Plutonu:
26.VI.1917, 30.VI.1917 –Krzyk- Klimczyk Walenty
26.VI.1917, 30.VI.1917 –Lis- zastępca
Kmnt.2 Kompanii:
od XI.1917 –Czarny- Domański Tadeusz
Sekcyjni org. lok. 1:
-Chlebowski- Waleron Andrzej, Tadeusz Plutecki –„Olszewski”-, Julian Kwapień „Koguciak”.
W Jędrzejowie swoją działalność zaznaczyła jeszcze jedna organizacja – działające legalnie Towarzystwo Strzelecko-Sportowe „Piechur”. Na początku marca 1918 r. doszło najprawdopodobniej do rozwiązanie tej organizacji.

Marek 112, o to właśnie chodzi...Dziękuję za błyskawiczną reakcję...Ale działamy dalej!

Porządkuję na komputerze wszystkie materiały które mam dotyczące 1 wojny światowej, jestem akurat przy POW a tu nagle temat na Andreovii jest
Czech Holešovský z pochodzenia Niemiec sudecki zdezerterował z armii austrowęgierskiej próbował nawiązać kontakt z POW Jędrzejów poprzez kontakt z ich strukturami w Wodzisławiu.W jakim celu nie jest wyjaśnione ale na innej stronie odnalazłem że był on oskarżony o szpiegostwo. info z tej strony www.forum.valka.cz

Teraz garść informacji na temat obwodu 3 POW zaczerpniętych ze wspomnień A. Walerona.

Według tego źródła:

1. POW w pow. jędrzejowskim powstaje, gdy ,, sytuacja wojenna jest wyklarowana : jest widoczne, że Rosja carska już do Polski nie wróci "
2. Skład pierwszej sekcji POW : A. Waleron, J. Kruk ,K. Niemiec, Jan Szwaczka, Gabriel Czerwik, Aleksander Kaczorowski i inni, których autor nie wymienia
3. Pierwsi, aktywni członkowie POW w Jędrzejowie : bracia Jachimowscy, ,, młody Kulesza "
4. K. Niemiec bierze udział w kilkutygodniowym szkoleniu oficerskim, podczas jego nieobecności obowiązki komendanta pełni inż.Toczyski
5.,,Najwybitniejszym jednak promotorem i protektorem ruchu peowiackiego w Jędrzejowie był aptekarz Smagłowski i jego żona, z domu Chrząstkowska "
6.,,Była też w tym naszym Jędrzejowie legionowa i peowiacka działaczka Tekla Dulińska ".
7. Waleron prowadził akcję agitacyjną w następującej kolejności: Seminarium Nauczycielskie, Piaski, Podchojny, Skroniów, Sudół, Łysaków itp.
8. ,,W Seminarium Nauczycielskim zgłosiło się do POW kilkudziesięciu uczniów i powstała dość mocna grupa POW "
9. Zdeklarowanym przeciwnikiem POW był ks. S. Marchewka
10. Inicjatywa zorganizowania POW na tutejszym terenie wychodzi od Sewera- pierwszego organizatora POW na okręg kielecki ( pseud. Stefana Seweryna Kirtiklisa).

Pan Smagłowski (w mundurze), wraz ze swoim podopiecznymi z Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, z których zapewne większość rozbrajała żołnierzy Austro-Węgierskich na terenie Jędrzejowa

100 lat temu pod Warszawą odbyły się ćwiczenia wojskowe POW... ( przed aresztowaniem J.Piłsudskiego ). Poniżej pamiątkowa pocztówka


www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publi...ition/97942?id=97942

Czy wiemy coś o istnieniu w pow. jędrzejowskim PKW- Pomocniczych Komitetów Wojskowych? Pierwszy ogólnokrajowy zjazd PKW pod auspicjami POW odbył się w 1917 r.w Warszawie z udziałem J. Piłsudskiego. Przybyło 300 delegatów...być może też z naszego teren

www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publi...ition/72382?id=72382 ( zawiadomienie o zjeździe- druk ulotny)


polona.pl/item/sprawozdanie-z-pierwszego...,MzYzMjUwNzM/0/#item ( sprawozdanie z przebiegu obrad I zjazdu PKW )

pauart.pl/app/artwork?id=565417a90cf26dae3811fef9
wykaz.muzeumpilsudski.pl/wykaz-legionistow/wykaz/s?page=175

Na marginesie...POW, pozostając w klimacie Święta Niepodległości...

Czy mamy to zdjęcie ( J.Piłsudski z ordynansem Tomaszem Szymkiewiczem i Kasztanką ) w galerii ?

domena publiczna, zbiory specjalne Biblioteka Naukowa PAU

Jednak mamy!

Przede wszystkim zwyczajem wszystkich peowiaków i ich potomnych przyjmijcie proszę najlepsze życzenia z okazji Święta Odzyskania Niepodległości Polski, ojczyzny naszej.
Oby trud naszych dziadów zawsze znajdował kontynuatorów wytrwałej pracy na rzecz Polski i wszystkich jej obywateli.
Obyśmy umieli przenieść to co najlepsze w przyszłe pokolenia, liczne i szczęśliwe!

Jak mawiał mój Dziadek, legionista i peowiak :
"Zawsze hojnie działaj dla Polski, nic w zamian od Niej nie chciej brać.
I pamiętaj, że jeśli Polska jest biedna, bosa i naga, to dlatego, że jest okradana.
Szanuj mimo to Twoją Matkę Polskę, nie mów o Niej źle i jeśli będzie taka możność, zaradzaj biedzie."