Ucieczka przed carską ochraną

Czy można jeszcze rewolucję w Królestwie Polskim 1905 roku wspominać jako ważną część rodzinnej opowieści?
Wydaje się to mocno przesadzone w XXI wieku.
A jednak ja tak mam. Co roku w okolicach 1 maja, święta robotniczego wspominam udział w pochodzie zorganizowanym przez PPS i krwawe walki z kozakami pod zamkiem w Iłży moich przodków. Opisał je w monografii "Iłża rozwój społeczno-gospodarczy miasta" Władysław Dąbek (w: Biuletyn kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego tom XVI, Radom 1979, zeszyt 3, więc podam:
"Szczególną aktywność w pracy rewolucyjnej przejawiali: stolarze[...], kowale Teofil i Feliks Tarłowscy, Wincenty, Piotr i Wojciech Sotowscy, szewcy[...] i rolnik Jan Kowalski."
Najpierw do Iłży przybył "za chlebem" Teofil, później dołączył doń Feliks, który przyuczył się przy nim do zawodu kowala.
Dzięki monografii dowiedziałam się nawet, gdzie zamieszkali i pracowali:
"Na niewielkim międzyrzeczu usytuowały się młyn zbożowy w środku wyspy, dom mieszkalny z zabudowaniami gospodarczymi i kuźnią - posesja Sotowskich
i Jaklewiczów oraz żydowska synagoga."
I już wiadomo, że kowale tworzyli zgrany i zaufany zespół PPS. Stary Wincenty Sotowski był chorążym w 1905 roku, czyli niósł sztandar na czele pochodu, podczas którego kozacy ranili jego zięcia Piotra Jakłewicza.
Feliks Tarłowski ur.w 1882 roku, żonaty z Antoniną z domu Złotnik ( ślub w 1901 r.) cieszył się już potomstwem Bolesławem ur.1901,Bronisławą ur 1903, a tymczasem carska ochrana wyłapywała uczestników zamieszek i osadzała w areszcie, by wydali innych. Nie było na co czekać.
Ratując siebie i rodzinę przed represjami usunięto się z Iłży do rodziny żony, do Krzcięcic.
Skąd wiem? Po miejscu urodzenia ich córki Marii Tarłowskiej.
A co ma do tej historii Jędrzejów?
Otóż Jędrzejów w onym czasie stał się atrakcyjnym miejscem pracy dla fachowców. Powstała kolejka wąskotorowa, więc poszukiwano właśnie kowali i ślusarzy do obsługi warsztatów.
I tak po wdrożeniu się do pracy w charakterze kowala,a następnie ślusarza, mój pradziad Feliks awansował na maszynistę kolejki wąskotorowej w Jędrzejowie.
Podziwiam na naszej andreovii zdjęcie miejsca pracy mojego pradziadka. Jest kużnia, są też warsztaty. Pozostały tory, które nieodmiennie przekraczam z dużym wzruszeniem.
Pasją Feliksa oprócz łowienia ryb stało się polowanie (za przyczyną jego syna leśniczego). Niestety podczas polowania urządzonego na początku roku 1931 przemarzł tak mocno, że wywiązało się obustronne zapalenie płuc, na które nie znaleziono lekarstwa nawet w lubelskim szpitalu. Zmarł na rękach drugiego syna . Pochowany jest w Lublinie na cmentarzu przy ul.Lipowej.

Któż wybadał, przygotował , a następnie natchnął rzemieślników z Iłży do utworzenia kółka PPS?
Przecież tak sami z siebie nie mogli stać się rewolucjonistami.
Otóż z pamiętników emigrantów można dowiedzieć się, że był to szewc Marceli Siedlecki, zdolny i energiczny organizator wciągnięty do PPS w 1901 roku przez Mariana "Wojtka" Malinowskiego z Radomia.
Z kolei Siedlecki przed więzieniem carskim musiał w 1913 roku uciekać znacznie dalej niż Feliks, bo aż do USA.
Można by zapytać, czy byli to ludzie strachliwi czy ostrożni?
Jak popatrzymy na perypetie "Wojtka"z aparatem władzy carskiej, łatwiej będzie zrozumieć sytuację. Wybaczcie, że teraz posłużę się poczciwą wiki:
pl.wikipedia.org/wiki/Marian_Malinowski_(polityk)
No i co widać na horyzoncie? Kielce widać, a potem....Sybir.

Minął kolejny 1 maja, jak zwykle ze wspomnieniem mojego pradziadka Feliksa, uczestnika rewolucji 1905 roku w Iłży. Z ciekawości raz jeszcze wstukałam w wyszukiwarce genealogicznej nazwisko i miasto. Wyskoczyli mi : jakiś Jan ur. 1900 oraz znana mi cioteczna babcia Bronisława ur. 1903.
Co to za Jan? Sięgam do skanu aktu urodzenia pisanego po rosyjsku, trudno.
Ojciec Jana - Teofil, matka Marianna ze Sznajderów. Eureka! Odkrycie pierwszomajowe!

Znalazłam Jana, czyli dużo młodszego brata mojego pradziadka Feliksa. Odnalazło się więc brakujące ogniwo rodzinne do historii walk POW z Mławy 1918 roku.
Udział w akcji dywersyjnej POW pod dowództwem komendanta placówki Strzegowo Władysława Krawczenki przypłacił życiem.
Jan Tarłowski aresztowany przez Niemców i skazany wyrokiem sądu wojskowego na rozstrzelanie. Wyrok wykonano 26. X .1918 r.
[Ryszard Juszkiewicz, Rok 1918 w powiecie mławskim, Rocznik Mazowiecki, 1987 r, t.9, s.165-188.]

Jak pamięć rodzinna sięga, Tarłowscy zajmowali się kowalstwem, ślusarstwem , a więc również...bronią. Tę ostatnią zabierali z pól bitewnych, reperowali, konserwowali, magazynowali i...używali w ramach organizacji bojowych, walczących o niepodległość Polski.

Młodsze pokolenie Tarłowskich miałam okazję poznać osobiście. To inny Jan i Tadeusz Tarłowscy. Obaj bracia - leśnicy i łagiernicy drugiej wojny w ZSRR.
Narodowość polska i zawód leśnika okazały się wystarczającymi powodami dla radzieckich deportacji.
Nawet nikt ich nie pytał o przekonania polityczne.Kierunek - na wyniszczenie! Przeżyli i wrócili, by opowiedzieć i zaświadczyć prawdę o praktycznym komuniźmie.

Co powyższe ma wspólnego z Jędrzejowem? Ma i to więcej niż można by przypuścić.
Do Jędrzejowa przybył Feliks (od 1918 r. przeżywając śmierć młodszego brata Jana) i zatrudnił się na kolejce wąskotorowej. Więcej.
Jeden z jego synów, zdolny Tadeusz w Jędrzejowie ukończył Szkołę Powszechną Męską im. św.Stanisława [Kostki] razem z moim stryjem Kazimierzem Szczecińskim.
Skąd to wiem?
Z zamieszczonego na Andreovii skanu Polskiej Deklaracji o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych w 150 rocznicę deklaracji niepodległości, podpisanej w 1926 roku przez 5,5 mln Polaków, w tym uczniów.( Skany udostępnione przez Bibliotekę Kongresu USA ).
Opiekunem klasy był wówczas Marceli Iwanicki, kierownikiem Julian Jachimowski, a inspektorem J.Szyrłowski- jeśli dobrze odczytuję.
Czy to już wszystko? Nie.
Zdolnego młodzieńca wypatrzył i skierował na naukę zawodu leśnika jeden z nadleśniczych Nadleśnictwa Jędrzejów. Ale może dalej trzeba napisać w nowym wątku...
Czy posiadamy na stronie jakieś zdjęcia z nadleśnictwa Jędrzejów?

Oczywiście, jest w galerii przedwojenne zdjęcie jednego z budynków Nadleśnictwa Jędrzejów:
andreovia.pl/galeria/picture.php?/3750/tags/22-_okres_1919_1930

Trochę więcej o jędrzejowskich nadleśniczych i nauce Tadeusza wspominam w odrębnym wątku:  Leśnicy z jędrzejowskiej podstawówki
( kategoria: Poszukiwania i zagadki). Zapraszam do aktywnej lektury i wymiany uwag .