Armia Krajowa - Oddział Dywersji „Michała”

Jan Stempkowski ps. „Michał”

Rok 1944 dobiega końca, w Oddziałach Armii Krajowej powiatu jędrzejowskiego trwa dyskusja jaka będzie Polska gdy przyjdą Alianci. Nad Wisłą stoi front Armii Czerwonej. W południowej części powiatu jędrzejowskiego operował Oddział Dywersji, którego komendantem jest Jan Stempkowski ps. „Michał”. Oddział podlegał rozkazom Komendanta Obwodu Jędrzejowskiego, którym był mjr Kacper Niemirski ps. „Mir” oraz komendantowi Podobwodu V „Łąka”, por. Stanisławowi Łobodzie ps. „Dąb”.
Zadaniem Oddziału Dywersji było między innymi:
- niszczenie urządzeń w mleczarniach;
- niszczenie dokumentów w gminach i u sołtysów;
- likwidowanie osób współpracujących z Niemcami;
- likwidowanie osób grasujących na terenie Powiatu Jędrzejowskiego.

Skład Oddziału jest następujący:
Komendant: Jan Stempkowski ps. „Michał”
Członkowie Oddziału: Nowak Stanisław ps. „Trzaska” z Wodzisław Łany, Urban Stanisław ps. „Kuźmicz” z Świątnik, Turek Jan ps. „Kokoto” z Wodzisławia, Trątnowiecki Władysław ps. „Sarna” z Wodzisławia oraz Czerwiński Jan ps. „Kujawiak” z Piotrkowic.

Słynne akcje przeprowadzone przez Oddział „Michała” to między innymi: zniszczenie urządzeń w mleczarni w Wodzisławiu dostarczającej przetwory na potrzeby Niemców, zniszczenie dokumentów kontyngentowych i list mieszkańców przewidzianych do wywozu na roboty do Niemiec w Urzędzie Gminy Nawarzyce oraz likwidacja volksdeutscha Józefa Szyndlera z Wodzisławia.

Rankiem 12 stycznia 1945 roku gdy było jeszcze ciemno mieszkańców Powiatu Jędrzejowskiego zbudził daleki huk, który dochodził od wschodu i był jak nieprzerwany, falujący grzmot. Nietrudno się domyślić, że to artyleria na froncie za Chmielnikiem. Ześrodkowanie ognia było ogromne. Pod wieczór w Oddziałach AK zaczęto się zastanawiać co przyniesie najbliższa przyszłość. W następnych dniach zaczęły pojawiać się grupy żołnierzy niemieckich podążające, uciekających na zachód. Ostatnia noc okupacyjna z 13 na 14 stycznia roku 1945 nie była spokojna, łuny pożarów rozjaśniały niebo na wschodzi Powiatu i dochodził klekot broni maszynowej. Za uciekającymi Niemcami pędziły radzieckie transportery opancerzone, samochody ciężarowe, polowe łaziki i motocykle. Za wojskiem frontowym podążały i niosły postrach oddziały radzieckiej NKWD.

Palimąka - raport (donos)	„Nabój” - doniesienie agenturalne	Tarapacz - raport (donos)

Równocześnie zaczęły się ujawniać komórki PPR, której członkowie współpracowali z NKWD poprzez liczne donosy a w krótkim czasie stali się pracownikami, informatorami i agentami powstałego Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa. Do najbardziej aktywnych ubowców należeli:

Marian Kiraga - Kierownik P.U.B.P w Jędrzejowie (prawdopodobnie nazwisko operacyjne)
Jaskulski Jerzy
Krawiec Henryk z Potoka
Zyguła Tadeusz
Palimąka Adolf z Niegosławic
oraz Niepsuj Stefan, Grudzień Romuald, Kierczak Jan i Suwała Jan z W.U.B.P w Kielcach.

W dniu 19 stycznia 1945 roku zostaje przez Rząd Londyński rozwiązana Delegatura Rządu na Kraj, a przez Komendanta Głównego AK gen. bryg. Leopolda Okulickiego zostaje rozwiązana Armia Krajowa (AK). W terenie pozostają struktury organizacyjne, kadry, majątek i oddziały leśne. Informacja o rozwiązaniu Delegatury Rządu na Kraj i AK nie dociera do Oddziałów. Na terenie działania Oddziału „Michała” znajduje się skład broni pochodzącej z zrzutu na placówkę odbiorczą „Tuja” Piotrkowice - Przyrąb. Skład broni znajduje się w bunkrze obok młyna w Strzeszkowicach u Ostrowskiego ps. „Danek” i w zabudowaniach Jana Skowronka ps. „Pniak” z miejscowości Pinechówka, a skład leków pochodzących z zrzutów znajdował się w kościele w Nawarzycach, którym opiekował się członek AK Ciesielski Antoni ps. „Kat”. Informacje o istniejących bunkrach z składem broni posiadał od informatorów komendant MO w Wodzisławiu co stało się niebezpieczne. Zachodziła pilna potrzeba przemelinowania broni, którego dokonał siłami swojego Oddziału komendant Jan Stempkowski do bunkra w stodole Zmarzłego Feliksa ps. „Modrzej” w miejscowości Podlesie. Na podstawie donosów do P.U.B.P przez informatorów i agentów UB (Palimąka Adolf i Tarapacz Piotr) rozpoczęły się aresztowania AKowców przez UB. Pierwszymi aresztowanymi z Oddziału kpt. Andrzeja Dercza ps. „Ostoja” już na przełomie stycznia i lutego 1945 roku byli: Ciepielewski Zbigniew ps. „Jerzy”, Senderowicz Adolf ps. „As” i Golda Kazimierz z Brzezinek. Atmosfera tego okresu staje się ciężka i stresowa. W stosunku do aresztowanych UB nie posiada zarzutów i po kilku dniach zostają zwolnieni z aresztu. Ciągle utrudniano podjęcie im i pozostałym AKowcom jakiejkolwiek pracy i rozpoczęcie normalnego życia i zmuszało to AKowców do ciągłego ukrywania się. Komendant Jan Stempkowski ps. „Michał” ukrywał się w Krakowie przy ul. Dolnych Młynów w wynajętym mieszkaniu. W okresie tym za działalność w okresie okupacji niemieckiej zostaje wręczone mu odznaczenie Krzyż Virtuti Militari V klasy. W miesiącu marcu 1945 roku „Michał” spotyka się w stacji kolejowej Tunel z swoim przełożonym z okresu okupacji Stefanem Gądzio ps. „Kos” który był komendantem obwodu na miasto i powiat jędrzejowski przed scaleniem AK z BCh oraz współdowodził Obwodem z kpt. Kacprem Niemcem ps. „Mir” do czasu rozformowania w styczniu 1945 roku, celem ustalenia jakie są dyspozycje w stosunku do Oddziałów AK. Otrzymał odpowiedź, że nie należy wychodzić z podziemia i starać się zorganizować oddziały leśne, które skutecznie będą dezorganizowały instytucje państwowe. Święta Wielkanocne roku 1945 „Michał” spędził u znajomego z okresu okupacji o nazwisku Majcher Bolesław, w miejscowości Przerąb gm. Nawarzyce. Pozostali żołnierze AK, którym nie udało się ukryć oraz ich rodziny mieli Święta mocno ozdobione wizytami i aresztowaniami przez UB.

Bezpośrednio po Świętach Wielkanocnych 1945 roku, „Michał” wraca do Krakowa i nawiązuje kontakt z byłym członkiem AK Stawowczykiem Zbigniewem ps. „Nurt”, któremu oświadcza że jedzie na tereny powiatu jędrzejowskiego, gdzie będzie organizował Oddział Leśny AK, celem przeciwdziałania represją UB w stosunku do byłych członków AK i ich rodzin. Proponuje Stawowczykowi wspólny wyjazd i prośbę o pomoc w organizacji Oddziału. Na powyższą propozycje „Nurt” wyraża zgodę i wyjeżdżają pociągiem do Miechowa, a dalej udają się do małej wioski Dropiówka pow. Jędrzejów, zatrzymując się na kilka dni u gospodarza nazwiskiem Dropia. Tu nawiązują kontakt z byłym członkiem AK Senderowicz Adolf ps. „As” i proponuje mu wstąpienie do Oddziału AK, który wyrażając zgodę jest pierwszym członkiem Oddziału. Polecił równocześnie „Asowi” nawiązanie kontaktu z byłymi członkami AK i zaproponowanie im wstąpienie do organizującego się Oddziału AK. Reakcja była szybka i w drugiej połowie kwietnia Oddział liczył 20 członków, a pod koniec kwietnia 1945 roku już 32 członków. Skład kierownictwa Oddziału przedstawiał się następująco:

Komendant Oddziału - Stempkowski Jan ps. „Michał”
Z-ca komendanta Oddziału i Dowódca I Drużyny - Stawowczyk Zbigniew ps. „Nurt”
Dowódca II Drużyny - Senderowicz Adolf ps. „As”
Oficer prowiantowy - Ciepielewski Zbigniew ps. „Jerzy”
Oficer transportowy - Klir Stanisław ps. „Osa”
Oddział przyjmuje nazwę - Oddział AK „Michał”

Do Oddziału na pewien czas w miesiącu kwietniu przyłączyła się grupa byłego Komendanta Powiatowej MO w Jędrzejowie Jana Kurgana ps. „Huragan”, a po zorganizowaniu się Oddział „ Huragana” działał na własną rękę, utrzymując kontakt z Oddziałem „Michała”.
Pierwszą czynnością Oddziału AK „Michała” było wybudowanie bunkra w lesie obok wioski Dropiówka, a następnie zdobycie środków na działalność. W tym celu dokonano najazdów na państwową Gorzelnię w Święcicach pow. Miechów, gdzie rekwirowano 2500 litrów spirytusu i państwową Gorzelnie w Lubczy rekwirując 1000 litrów, który sprzedano na Śląsku uzyskując pierwsze środki finansowe. Do transportu spirytusu użyto samochodu Gondrowicza Józefa z Wodzisławia. Akcję przeprowadziła drużyna Senderowicza Adolfa ps. „As”.

Następnymi akcjami Oddziału „Michała” było:
- Nocny najazd 29/30 kwietnia 1945 roku na Urząd Gminy w Nawarzycach celem zdobycia listy członków PPR i informatorów, współpracowników i agentów UB.
- W nocy 3/4 maja 1945 roku występując w mundurach wojskowych przeprowadzono rozmowy dyscyplinujące z członkami PPR i pracownikami Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa uzyskując w jednym przypadku tj. od pracownika UB - referenta gminnego w gminie Nawarzyce, Jasztala z Konar zgodę na współprace. Akcją kierował Stempkowski Jan ps. „Michał”
- W dniu 5 maja 1945 roku na drodze Kraków - Warszawa w lesie „Chrusty” urządzona zasadzkę, celem zdobycia samochodu. W wyniku potyczki z przejeżdżającym Oddziałem Armii Radzieckiej, zdobyto samochód „Willys” Inicjatorem tej zasadzki był kpt. Olech Kazimierz ps. „Korsarz” - dezerter z WP.
- W dniu 10 maja 1945 roku w miejscowości Góry pow. Pińczów po kilku godzinnej potyczce z Oddziałem szturmowym UB z Kielc wspólnie z Oddziałem „Huragana”, rozbrojono posterunek MO w Górach, skąd zabrano większą ilość broni i amunicji. W tym samym dniu dokonano napadu na Młyn w Michałowie, gdzie zarekwirowano 400 kg mąki, oraz zlikwidowano przebywającego tam Wolocha Stanisława funkcjonariusza Komendy Powiatowej MO w Pińczowie.

Po paru dniach wracając do miejsca zakwaterowania do lasu piotrkowskiego pod wieczór Oddział „Michała” zatrzymał się w miejscowości Brzeście gm. Wodzisław celem uzupełnienia zaopatrzenia tj. zamówienia chleba dla Oddziału. Od miejscowego byłego członka AK dowiedzieli się, że we wsi jest wesele i na tym weselu jest dwóch funkcjonariuszy PUBP w Jędrzejowie. Żołnierze Oddziału „Michała”  rozpoznali ich jako aktywnych UBowców o nazwisku Kowalski Władysław i Golbas Stanisław. Zostali zatrzymani i odprowadzeni razem z Oddziałem do miejsca zakwaterowania celem przesłuchania na okoliczność, kto udziela informacji wśród mieszkańców tamtejszych wiosek Urzędowi Bezpieczeństwa. Po przesłuchaniu i wymierzeniu Golbasowi Stanisławowi 25 batów, wypuszczono go.
Natomiast Kowalski Władysław nie chciał nic wyjawić, ale został rozpoznany przez członków Oddziału jako aktywny UBowiec na tym terenie i został przez członka Oddziału, uciekiniera z więzienia w Miechowie ps. „Czarny” zlikwidowany.

Po tej akcji Oddział „Michała” zakwaterował w północnej części powiatu jędrzejowskiego. W dniu nocy 20/21 maja 1945 roku Kierownictwo Oddziału ps. „Michał”, „Nurt”, „As” oraz członkowie Oddziału „Czarny” i „Rywka” jadąc samochodem do miejscowości Brzezinki, na drodze pomiędzy Zagajem a Niegosławicami wpadają w zasadzkę przygotowaną przez oddział szkoły szturmowej UB stacjonującego w Zagaju. W wyniku strzelaniny kierujący samochodem Stempkowski Jan zostaje postrzelony w kostkę prawej nogi. Z rannym Komendantem Oddziału „Michałem” docierają do Piotrkowic, gdzie dr Wacław Czajkowski ps. „Andrzej” udziela pierwszej pomocy, robi opatrunki i po krótkim pobycie w Piotrkowicach gdzie opiekę nad nim sprawuje Kazimierz Suliga ukrywając go na strychu plebani oraz w Mieronicach również na plebanii tamtejszego kościoła, a następnie zostaje przewieziony na dalsze leczenie szpitalne do Krakowa w Szpitalu Św. Łazarza przy ul Kopernika 21, gdzie operacje nogi „Michała” przeprowadził doc. Kania. Kontakt z Oddziałem „Michał” miał poprzez osobiste odwiedziny przez Stawowczyka Zbigniewa ps. „Tygrys” i Senderowicza Adolfa ps. „As”. w Krakowie. Po przeprowadzonej operacji nogi „Michał” przebywał w wynajętym mieszkaniu w Krakowie przy ul. Topolowej.
Ranny Komendant Oddziału „Michał” wyjeżdżając na leczenie szpitalne do Krakowa z dniem 21.05.1945 roku przekazał dowodzenie Oddziałem, Stawowczykowi Zbigniewowi ps. „Nurt”, który dokonał zmiany swojego pseudonimu z „Nurt” na „Tygrys” oraz zmiany kierownictwa Oddziału w następujący sposób, i tak:

po. Komendant Oddziału - Stawowczyk Zbigniew ps. „Tygrys”
z-ca Komendanta Oddziału - Klir Stanisław ps. „Osa”
dowódca I drużyny - Waligórski Stefan ps. „Chmurny”
dowódca II drużyny - Tkacz Józef ps. „Longin”

Urząd Bezpieczeństwa Publicznego posiadając od informatorów i doniesień agenturalnych cząstkowe informacje o członkach Oddziału „„Michała” rozpoczyna ich poszukiwanie. Oddział zmienia często miejsca postoju nie pokazując się w miejscach zamieszkania. Funkcjonariusze UB rozpoczynają aresztowania członków ich rodzin, osadzając ich w więzieniu w Pińczowie. W bardzo krótkim czasie w więzieniu znajduje się ok. 70 członków rodzin. Dwaj członkowie Oddziału AK „Michała” tj. Senderowicz Adolf ps. „As” i kpt. Olech Tadeusz ps. „Korsarz”, który był w kontakcie z dowódcą Oddziału NSZ Chmielewskim Stanisławem ps. „Buk” wychodzą z propozycją napadu na więzienie w Pińczowie, celem uwolnienia aresztowanych i osadzonych w więzieniu członków rodzin AKowców z pow. jędrzejowskiego i członków Oddziału NSZ „Buka” działającego na terenie pow. pińczowskiego.

W dniu 25.05.1945 roku około godz. 22 we wsi Poręba pow. Jędrzejów (koło lasu) dochodzi do spotkania przedstawicieli Oddziału AK „Michała” z dowódcą Oddziału NSZ „Buka”. Ze strony Oddziału „Michała” udział biorą Stawowczyk Zbigniew ps. „Tygrys”, kpt Olech Tadeusz ps. „Korsarz” i Senderowicz Adolf ps. „As”, a ze strony Oddziału NSZ „Buka” udział wzięli Chmielewski Stanisław ps. „Buk”, Kozakowski Daniel, Puchała Franciszek oraz łącznik nieznanego nazwiska i pseudonimu. Rozmowy prowadził kpt. Olech Tadeusz ps. „Korsarz”. Po wymianie informacji na temat sił i środków mogących wziąć udział w napadzie na więzienie w Pińczowie ustalono, że dowodzenie całością obejmie kpt. Olech Tadeusz ps. „Korsarz”. Całość sił zostaje podzielona na trzy grupy. Pierwsza grupa ma atakować bramę więzienia i dowodził będzie kpt Olech Tadeusz ps. „Korsarz”. Druga grupa którą dowodził będzie Stawowczyk Zbigniew ps. „Tygrys” będzie atakować więzienie i ubezpieczać od strony budynku, w którym znajduje się Urząd Bezpieczeństwa. Trzecia grupa składająca się z członków Oddziału „Buka” i pod jego dowództwem będzie ostrzeliwać budynek od strony stacji kolejowej w którym znajdował się pluton szturmowy UB oraz nie dopuścić do pomocy od strony miasta przez MO i Wojsko a także zerwać łączność od strony Buska i Jędrzejowa. Ustalono datę ataku na więzienie w Pińczowie na noc 3/4.06.1945 roku i udział weźmie 30 żołnierzy Oddziału AK „Michała” i 15 żołnierzy NSZ „Buka”. Koncentracja Oddziałów nastąpiła rano w dniu 3.06.1945 roku w lesie skrzypiowskim pow. Pińczów. Omówienie akcji nastąpiło w domu p. Przędziaka. Wieczorem nastąpiło przemieszczenie się Oddziałów przez łąki nad Nidą do Pińczowa i na dany ok. godz. 23.00 znak rakietnicą rozpoczęto atak na więzienie. Walka trwała w huraganowym ogniu ok. 2 godzin. Atakującym bramę więzienia nie odpaliły pięści przeciwpancerne i zmuszeni zostali do dania rakietnicą sygnału odwrotu oraz wycofania się. W walce po stronie atakujących zostało 3 żołnierzy rannych w tym jeden ciężko a po stronie funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa zginął Ostrowski Ryszard zaś Cierniak Stanisław został ciężko ranny oraz zdemolowany został budynek Urzędu Bezpieczeństwa. Po nieudanym napadzie Oddziały wycofały się do swoich miejsc zakwaterowania tj. Oddział „Buka” do lasu w pobliżu Skrzypiowa pow. Pińczów a Oddział „Michała” do wsi Olszówka pow. Jędrzejów.

Po nieudanej akcji napadu na więzienie w Pińczowie, działalność Oddziału „Michała” wraca do normy. Dla lepszego zabezpieczenia terenu p.o. Komendant Oddziału „Tygrys”, wysyła w teren uzbrojone patrole. W dniu 9 czerwca 1945 roku w miejscowości Pokrzywnica pow. Jędrzejów zostaje zatrzymany i aresztowany przez funkcjonariuszy UB patrol w składzie „Mściciel”, „Czarny” i „Pogodny”. Aresztowani zostają przewiezieni do Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Jędrzejowie i są przesłuchiwani. W bardzo krótkim czasie Kierownik PUBP w Jędrzejowie o nazwisku Kiraga w raporcie do Kierownika Wojewódzkiego UBP w Kielcach informuje, że na podstawie zeznań aresztowanych posiada pełną listę członków Oddziału „Michała” i zna najbliższe plany Oddziału oraz informacje, że dostarczającym pieniądze i prasę dla Oddziału z Krakowa jest ps. „Jerzy”. W raporcie powołuje się na zeznania z dnia 15 czerwca 1945 roku aresztowanego „Mściciela”, który do Oddziału wstąpił w dniu 20 maja 1945 roku.
Lista członków Oddziału „Michała” zatytułowana: Spis członków bandy „Michała” złożony na podstawie przesłuchania aresztowanych bandytów i danych agenturalnych - przedstawia się następująco:

Stempkowski Jan - ps. „Michał”
Stawowczyk Zbigniew - „Tygrys”
Klir Stanisław - „Osa”
Waligórski Stefan - „Chmurny”
Madejski Jerzy - „Mak”
Urban Ryszard - „Borsuk”
Muster Jan - „Bimberek”
Maniarski Marian - „Artysta”
Golbas Mieczysław - „Zbieg”
Szykszyman Zygmunt - „Orzeł”
Segda Zygmunt - „Mucha”
Kawkowski Marian - „Morok”
Kozłowski Kazimierz - „Kazik”
Masłowski Ryszard - „Mściciel”
Wydrych Stefan - „Cichy”
Karkosz Fryderyk - „Pogodny”
Zygan Henryk - „Czarny”
Senderowicz Adolf - „As”, „Piłat”
Ciepielewski Zbigniew - „Jerzy”, „Grot”
Szczubiał Zygmunt - „Zryw”
Kubowicz Henryk - „Jur”
Strzelec Zygmunt - „Skała”
Górski Zbigniew - „Rywka”
Pajączkowski Ryszard - „Grom”
NN - „Rączka”
NN - „Wicher”
Madej Jerzy - „Korcarz”
Krupa Antoni - „Oporny”
NN - „Wyrwicz”
NN - „Dezerter”
Kościółkowski Ryszard – „Kozum”
Olech Tadeusz - „Korsarz”

W raporcie powyższym Kierownik Powiatowego UBP Kiraga zwraca się do Kierownika Wojewódzkiego UBP w Kielcach z prośbą o wskazówki co do dalszych poczynań. P.o. Komendant Oddziału AK „Michał „ - „Tygrys” przekazuje w dniu 20 czerwca 1945 roku czasowe dowodzenie Oddziałem Senderowiczowi Adolfowi ps. „As”, a następnie wyjeżdża do Krakowa celem omówienia sytuacji i uzgodnienia z „Michałem” dalszych działań.

W Krakowie Stawowczyk Zbigniew ps. „Tygrys” spotyka się z Stempkowskim Janem ps. „Michał” i przedstawia mu sytuacje w Oddziale, określając ja jako ciężką. W tym samym czasie ukazał się w prasie apel Ministra Bezpieczeństwa ob. Radkiewicza skierowanym do oddziałów leśnych, wzywających je do złożenia broni i przystąpienia do normalnej pracy. „Tygrys” zawnioskował podjęcie decyzji o rozwiązaniu Oddziału i złożeniu broni. Początkowo „Michał” nie wyrażał zgody, lecz po głębszej analizie polecił „Tygrysowi” spotkać się z dowódcą Oddziału p. Kurganem ps. „Huragan” i Prezesem Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach p. Ozga-Michalskim oraz posłem Podrygałą celem zorganizowania spotkania z Kierownikiem Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Jędrzejowie ob. Kiragą. O wynikach rozmów i uzyskanych zapewnieniach, że nie będzie żadnych prześladowań żołnierzy AK po ujawnieniu się i zdaniu broni, „Tygrys” poinformował „Michała”, który wydał z dniem 27 czerwca 1945 roku Rozkaz o treści:

	m.p. 27.VI.45 Rozkaz nr 77 Z dniem 29.VI.1945 zarządzam rozwiązanie Oddziału z równoczesnym oddaniem broni. Rozkazuję żołnierzom wrócić do domów i normalnych zajęć. Zabraniam podejmowania jakichkolwiek akcji godzących w przedstawicieli władzy lub ludności. Wszelką posiadaną broń i amunicje rozkazuję oddać na posterunkach MO. Wzywam Was żołnierze do współpracy z MO i UBP w celu wytępienia bandytyzmu gospodarczego i politycznego. Życzę Wam żołnierze pomyślnych wyników w pracy dla nowej suwerennej Polski. Chcę żebyście byli tak dzielni i wytrzymali w pracy pokojowej jak byliście w walkach z niemieckim okupantem. Dziękuję za wierność i posłuszeństwo do końca. Szczęść Wam Boże Michał Komendant Oddziału
Do powyższego rozkazu dołączył pismo adresowane do Szefa Urzędu Bezpieczeństwa w Jędrzejowie.
	m.p. 27.VI.45 Do Szefa Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Jędrzejowie W związku z apelem ministra bezpieczeństwa ob. Raczkiewicza, skierowanym do oddziałów leśnych wzywającym je do złożenia broni i przystąpienia do normalnej pracy z satysfakcją stwierdzam, że nareszcie będziemy mogli bez żadnych wyjątków przystąpić do pozytywnej współpracy nad budową nowej suwerennej Polski. Ponieważ w grupie mojej byli członkowie wszystkich stronnictw politycznych wydaję równocześnie rozkaz do członków oddziału ażeby podjęli pokojową pracę w swoich partiach. W tym rozkazie polecam wszystkim członkom grupy wydanie broni prywatnej. Broń którą ja dysponuję oddaję w całości. Równocześnie proszę o uwolnienie trzech członków oddziału (aresztowanych w Pokrzywnicy) pod pseudonimami „Czarny”, „Mściciel” i „Pogodny”. Przez lojalne ustosunkowanie się do Panów dokumentujemy swoją wolę i chcemy widzieć objaw takowej ze strony U.B.P. Wyobrażamy sobie, że swoją dobrą wolę okażecie przez przyjęcie naszego rannego do szpitala w Jędrzejowie oraz zaprzestania poszukiwań i aresztowań członków AK w terenie. O ile byłyby jakieś wystąpienia burzycielskie na terenie powiatu oświadczam, że nie będą one spowodowane przeze mnie. Ponieważ zarzucano mi przynależność do NSZ stwierdzam iż przez cały czas byłem członkiem A.K., a wszystkie akcje przeprowadzane przeze mnie były powodowane rozkazami ś.p. Józefa Maja „Ballet”, A. Dercza „Ostoi” dcy III batl. A.K., K. Niemca „Mira” d-cy J.P.P. A.K. i „Prałata” szefa biura ref II przy III batalionie. Żałuję, że nie mogę osobiście przeprowadzić demobilizacji i rozbrojenia gdyż jak wiadomo Panom jestem ranny. Oczekuję zaproszenia do współpracy. Kreślę się z żołnierskim pozdrowieniem. Czołem! P.W.L.M Michał

W dniu 29 czerwca 1945 członek Wojewódzkiego Zarządu Stronnictwa Ludowego p. Biały Edward nawiązuje kontakt z Kierownikiem PUBP w Jędrzejowie ob. Kiragą i ustalają termin i miejsce spotkania z Kierownictwem Oddziału „Michała”, jeszcze w tym samym dniu w Młynie Wodnym w Wodzisławiu. Do spotkania dochodzi w ustalonym miejscu o godzinie 23. Przed rozpoczęciem rozmów Stawowczyk Zbigniew ps. „Tygrys” wręczył ob. Kiradze pismo od komendanta Stempkowskiego Jana ps. „Michał” oraz Rozkaz nr 77 o rozwiązaniu Oddziału, co było dla strony PUBP wielkim zaskoczeniem. W wyniku rozmów, gdzie ze strony Oddziału uczestniczy kierownictwo pod przewodnictwem „Tygrysa” i przedstawiciel Wojewódzkiego Zarządu Stronnictwa Ludowego p. Borkowski, a ze strony Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa przedstawiciele z ob. Kiragą, następuje spisanie wstępnych warunków. Ze względu na potrzebę skonsultowania się przedstawicieli Urzędu Bezpieczeństwa z Kierownikiem Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa w Kielcach ustalono następny termin spotkania na dzień 4 lipca 1945 roku w Gajówce w Nawarzycach.

W dniu 30 czerwca 1945 roku Stawowczyk Zbigniew ps. „Tygrys „ spotyka się z p.o. Komendantem Oddziału Senderowiczem Adolfem ps. „As” przekazuje mu Rozkaz nr 77 i ustny rozkaz „Michała” o sposobie przygotowaniu Oddziału do złożenia broni, potrzebie zamelinowania części sprawnej broni na wypadek niepowodzeń w rozwiązaniu Oddziału oraz o wynikach ustaleń podczas spotkania z Kierownikiem PUBP ob. Kiragą, a następnie przejmuje kierowanie Oddziałem. Obaj dokonują zakonserwowania części broni (ok. 30 szt.) i przewiezienia jej taborami Oddziału do bunkra w zabudowaniach p. Feliksa Zmarzłego w miejscowości Droblin gm. Wodzisław. W następnym dniu Rozkaz „Michała” nr 77 ps. „Tygrys” odczytuje przed frontem Oddziału i rozkazuje złożenie broni w dniu 5 lipca 1945 roku. Zgodnie z ustaleniami spotkania z dnia 29 czerwca, w dniu 4 lipca 1945 roku dochodzi do spotkania w Gajówce w Nawarzycach, pomiędzy Kierownictwem Oddziału „Michała”, a przedstawicielami Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Jędrzejowie. Na spotkanie przybywa również dowódca Oddziału „Huragan” oraz dowódca Podobwodu Jędrzejowskiego AK ps.” Dąb”. Podczas spotkania ustalono, że Oddział „Michała” złoży broń w dniu 5 lipca 1945 roku w Wodzisławiu, stosowne imienne zaświadczenia o złożeniu broni, żołnierze Oddziału odbiorą w dniu 6 lipca w PUBP w Jędrzejowie pod warunkiem złożenia przez po. Komendanta Oddziału ps. Tygrysa” stosownego oświadczenia, że po złożeniu broni Oddział zaniecha wszelkiej działalności.

Kierownik PUBP w Jędrzejowie ob. Kiraga oświadczył, że po złożeniu broni członkowie i kierownictwo Oddziału „Michała” nie będą śledzeni, prześladowani i mają gwarancje bezpieczeństwa osobistego i swobodnego poruszania się. W dniu 5 lipca następuje w Wodzisławiu przekazanie protokolarnie broni przedstawicielom PUBP w Jędrzejowie, a w dniu 6 lipca PUBP w Jędrzejowie wydał stosowne zaświadczenia. W tym samym dniu komendant Oddziału ps. „Tygrys” wypłacił wszystkim żołnierzom Oddziału, żołd w wysokości po 15 litrów spirytusu. Następnie „Tygrys” i „As” dokonują likwidacji ruchomego majątku Oddziału tj. taborów i koni poprzez sprzedaż go w Krakowie.

Członkowie rozwiązanego Oddziału „Michała” mając w pamięci oświadczenie Kierownika PUBP w Jędrzejowie Mariana Kiragi o bezpieczeństwie i swobodzie poruszania się, rozjechali się do swoich domów, podjęli pracę w instytucjach państwowych lub naukę w Uczelniach. Natomiast Urząd Bezpieczeństwa w Jędrzejowie i Kielcach rozpoczął tzw. „rozpracowanie obiektowe byłych członków Oddziału”. Jako główne zarzuty ujęte w „rozpracowaniu” przedstawiono:
-przynależność do nielegalnych organizacji „Armia Krajowa” oraz „Wolność i Niepodległość”.
-posiadanie broni w okresie przynależności do Oddziału „Michała”.

Po trzech latach śledzenia przez informatorów i agentów UB następują zatrzymania a następnie i aresztowania byłych członków Oddziału „Michała” i tak:

„Michał” Jan Stempkowski - zatrzymany w miejscowości Szczawno Zdrój pow. Wałbrzych; wyrok - kara śmierci; wyrok wykonano w więzieniu w Kielcach.
„Żbik” Zbigniew Szlęk - zatrzymany w Krakowie; wyrok - dożywocie, zamieniony na 15 lat więzienia; (ułaskawiony przez Prezydenta RP).
„As” Adolf Senderowicz - zatrzymany w Jeleniej Górze przy próbie przekroczenia granicy; wyrok - dożywocie, zamieniony na 15 lat więzienia przez Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie.
„Tygrys” Zbigniew Stawowczyk - zatrzymany w Krakowie, wyrok: 10 lat więzienia, zamieniony na 5 lat więzienia jednak brak dokumentu wyroku.
„Jerzy” Zbigniew Ciepielewski - zatrzymany w Krakowie, wyrok: 6 miesięcy więzienia.
„Korcarz” Jerzy Madej - zatrzymany w Warszawie, wyrok: 6 lat więzienia.
„Oporny” Antoni Krupa - zatrzymany w Warszawie, wyrok: 6 lat więzienia.
„Mściciel” Ryszard Masłowski - zatrzymany w Pokrzywnicy, wyrok: uniewinnienie.
„Osa” Stanisław Klir - zatrzymany w Oleśnicy, wyrok: uniewinnienie.

Zbigniew Ciepielewski „Jerzy”	Antoni Krupa „Oporny”	Zbigniew Stawowczyk „Tygrys”	Jan Stempkowski „Michał”	Adolf Senderowicz „As”	Jerzy Madej „Korcarz”	Zbigniew Szlęk „Żbik”

Skazani zostają umieszczeni w ciężkich więzieniach, jak Kielce i Wronki. Po odbyciu kary i wyjściu na wolność dowiadują się, że kara dodatkowa tj. utrata praw publicznych 5 do 10 lat, rozpoczyna swój bieg. Stają się żołnierzami wyklętymi. Wskutek nabytych w więzieniach chorób (np. gruźlica) bardzo szybko umierają.

Cześć ich pamięci

Poszukiwanie i aresztowanie pozostałych byłych członków Oddziału „Michała” trwało jeszcze do lat 70-tych ubiegłego wieku.

opracowanie: Marian Senderowicz